Maliyet muhasebesi, üretim, ticaret veya hizmet alanında faaliyet gösteren işletmelerin faaliyet türüne göre yaptıkları harcamaların belli bir amaçla sınıflandırılması, kaydı, özetlenmesi ve gruplanması faaliyetlerini kapsar.
Maliyet muhasebesinin konusunu, üretim işletmelerinde maliyet çeşitlerinin, gider yerlerinin, ve bu giderlere ilişkin mamullerin birim maliyetlerinin tesbiti oluşturmaktadır. Maliyet muhasebesi hesapları ise, üretim süreci boyunca yapılan giderlerin izlendiği ve bu giderlerin mamullere yüklendiği hesaplardır. Burada "Gider" ve "Maliyet" arasındaki farkı ifade etmek gerekirse, gider; işletmelerin faaliyetinin devamlılığı için yapılan harcamaları ifade ederken, maliyet;
Üretim süreci boyunca mamul için yapılan harcamaları ifade eder. Giderlerden ötürü firmanın varlık yapısında bir değişim olmaz ancak maliyetlerden ötürü firma aktiflerinde artış izlenir. Yani giderler cari yılda, maliyetler ise uzun vadede, üretilen mamuller satıldıkça kar-zarar hesaplarında dikakte alınır.
Finansal Muhasebe ile Maliyet muhasebesinin ayrımı, finansal muhasebe gider türleri itibariyle bir takip imkanı sağlarken, maliyet muhasebesinde gider türleri, gider yerleri itibariyle takip edilebilmektedir. Böylece her bir gider yeri için belirli bir dönemde ne tutarda gider yapıldığı görülebilmektedir. Bu anlamda, finansal muhasebe tek boyutlu bir takip ve izlenebilirlik sağlarken, maliyet muhasebesi ile iki boyutlu izlenebilirliğe ulaşılır.
Maliyet muhasebesinde amaç, üretim giderlerinin ( malzeme, işçilik, genel gider ) hesaplarında oluşan borç bakiyelerinin yansıtma hesaplarının alacaklandırılması ile mamul maliyetine yüklenmesi ve doğru şekilde muhasebeleştirilmesidir.
Maliyet Muhasebesi Bölümü Menüleri:
Tanımlar : Genel Giderler, Maliyet Yerleri
Mal ve hizmetlerin maliyetlendirilmesinde esas olan iki maliyet sistemi vardır.
Safha Maliyet Sistemi: Safha maliyet sistemi, belirli bir dönem içerisindeki toplam üretim maliyetinin, o dönem içerisindeki toplam üretim miktarına bölünerek birim maliyetin bulunması yöntemine dayanır. Genel olarak seri üretim yapılan işletmelerde, tekstil, kağıt imalatı, küçük atölyeler gibi, kullanılması uygundur.
Birim imalat maliyeti = BM Direkt ilk madde malzeme giderleri = İMM Direkt işçilik giderleri = İG Genel giderler = GG olmak üzere BM= + Σ İMM + Σ İG + Σ GG+ Σ Üretim Miktarı
Sipariş Maliyet Sistemi: Belli bir sipariş üzerine imal edilen veya satılan malların veya verilen hizmetlerin maliyetlerinin hesaplandığı yöntemdir. Fiili ilk madde ve malzeme giderleri ile fiili işçilik giderleri üzerine genel giderlerden pay verilmesi yöntemine dayanır.
Toplam sipariş maliyeti = SM Sipariş ilk madde malzeme giderleri = İMM Sipariş işçilik giderleri = İG Genel gider payı = GGP olmak üzere SM= Σ İMM + Σ İG + Σ GGP
Maliyet Muhasebesi Yöntemleri
Mal ve hizmetler maliyetlendirilirken, giderlerin yüklenmesinde kullanılan iki yöntem vardır:
Fiili Maliyetlendirme Yöntemi: Mamul maliyetine giren fiili giderlerin kullanıldığı yöntemdir. Ancak genel giderler için böyle bir netlik olmayacağından dönemlik genel giderler belirli bir yöntemle mamullere dağıtılır.
Planlanan Maliyetlendirme Yöntemi: Standart: Miktar, değer, kalite, kapasite vb. konularla ilgili olarak elde edilmesi gereken, ölçülebilen miktarlar olarak tanımlanabilir. Standart maliyetlendirme yönteminde ise, dönem içerisinde standart olarak belirlenen maliyetler mamul maliyetine yükleyip, dönem sonunda ise gerçekleşen bilgilere dayanılarak hesaplanan farklılıklar uygun şekillerde yine ilgili mamul hesaplarına ve fark hesaplarına yansıtılır.
Maliyet Muhasebesi Hesapları
Gider Hesapları Gider hesapları, dönem içerisinde üreimle ve işletme faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan giderlerin izlendiği ve borçlarına kaydedildiği hesaplardır.
710-Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
Esas üretim gider yerleriyle ilgili olan ve mamulün bünyesine doğrudan girip temel öğesini oluşturan maddelerin fiili kullanım tutarlarının izlendiği hesaptır. Dönem içerisinde üretimde kullanılmak üzere ambardan çekilen, sarf edilen direkt ilk maddeler bu hesabın borcuna, 150 hesabın alacağına kaydedilir.
720-Direkt İşçilik Giderleri
İşçilik giderleri, yapılan işin karşılığı harcanan emeğin bedelidir. Bu giderler esas üretim yerleriyle ilgilidir, işçi başına düşen çalışma süresi ölçülebilir ve mamul maliyetine doğrudan yüklenebilir olmalıdır. Bu hesabın kullanımında herhangi bir dağıtım anahtarına ihtiyaç duyulmuyor olmalıdır.
730- Genel Üretim Giderleri
Üretimle ilgili ancak doğrudan yansıtılması mümkün olmayan, amortisman, kira, işletme malzemesi, yardımcı madde ve malzemeler, endirekt işçilikler, elektirik, su gibi giderlerin izlendiği hesaplardır. Bu giderlerin tamamının mamul maliyetlerine aktarılması zorunludur. Bu maliyetler mamullerle doğrudan ilişkilerinin kurulamaması, kesin tutarlarının dönem içerisinde tam olarak bilinememesi, zaman içerisinde düzensizlikler göstermesi gibi sebeplerle mamullere yüklenmesinde güçlükler vardır ve bu sebeple bir dağıtım anahtarı belirlenip buna göre dağıtılır. Dağıtımın yapılabilmesi için öncelikle gider yerlerinin ve bu gider yerlerinin dağıtım anahtarlarının belirlenmiş olması gereklidir. Gider Yansıtma Hesapları Gider hesaplarındaki giderlerin ilgili hesaplara yansıtılması amacıyla kullanılan hesaplardır. Bu hesaplarla ilişkilendirilecek olan tutar, fiili maliyetlerin uygulandığı durumlarda gider hesaplarındaki giderlerin tümü; standart maliyetlerin uygulandığı durumlarda ise bu standartlara göre tespit edilen giderler olmalıdır.
711-Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma Hesabı
710-Direkt ilk madde ve malzeme hesabının borcuna kaydedilen giderler, maliyet unsuru olarak bu hesabın alacağı karşılığında, 151-Yarı mamuller-Üretim hesabının borcuna kaydedilir. Böylece, bu hesabın kullanımı ile gider hesaplarındaki giderler, yarı mamulün maliyetine yüklenmiş olur.
721-Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
720-Direkt işçilik giderleri hesabının borcuna kaydedilen giderler, maliyet unsuru olarak bu hesabın alacağı karşılığında, 151-Yarı mamuller-Üretim hesabının borcuna kaydedilir. Böylece, bu hesabın kullanımı ile gider hesaplarındaki giderler, yarı mamulün maliyetine yüklenmiş olur. Üretim yapılmayan işçiliklerin olduğu durumlarda ise, bu hesabın alacağı karşılığı 680-Çalışılmayan Kısım Giderleri hesabına borç olarak kaydedilir. Dönem içerisinde 720 hesapta biriken borç tutarları, 721'e aktarılarak kapatılır. Dönem sonlarında ise bu hesap alacaklandırılırken, 151- Yarı mamuller üretim hesabına borç kaydı yapılır.
731-Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
Dönem içerisinde genel üretim giderlerinde toplanan tutarlar, dönem sonlarında bu hesaba aktarılarak kapatılırlar. Dönem içerisinde genel giderler bu hesabın alacağı karşılığında ilgili stok ya da maliyet hesabına borç kaydedilir. Fark Hesapları Standart maliyetlerin uygulandığı durumlarda, mamule yüklenen giderler her zaman gerçek değerleri yansıtmayabilir. Fark hesapları fiili giderler ile standart giderler arasındaki farkların kaydedildiği ve mamul maliyetine yüklenebilmesi amacıyla kullanılan hesaplardır. Karşı hesap ise ilgili yansıtma hesabı olacaktır. Farkların olumlu yada olumsuz olmasına göre borç ya da alacak bakiyesi verebilir. Farklar miktar ve fiyat üzerinden ayrı ayrı dikkate alınmak zorundadır. Bu hesapların bakiyeleri dönem sonlarında, ilgili mamul hesaplarına devredilerek kapatılacaktır.
712-Direkt İlk Madde ve Malzeme Fiyat Farkı
Olumsuz fiyat farkları bu hesabın borcuna, olumlu fiyat farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Farkların hesaplaması ile ilgili örnekler ilerleyen bölümlerde mevcuttur.
713- Direkt İlk Madde ve Malzeme Miktar Farkı
Olumsuz miktar farkları bu hesabın borcuna, olumlu miktar farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Miktar Farkı = ( Standart Miktar-Filli Miktar)* Standart Fiyat
722-Direkt İşçilik Ücret Farkları
Olumsuz ücret farkları bu hesabın borcuna, olumlu ücret farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Direkt işçilik ücret farkı=(Standart ücret-fiili ücret)*Fiili süre
723-Direkt İşçilik Süre ( Zaman ) Farkları
Olumsuz süre farkları bu hesabın borcuna, olumlu süre farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Direkt işçilik süre farkı=(Standart süre-fiili süre)*Standart ücretler
732-Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları
Fiili kapasitenin bütçelenmiş maliyeti ile fiili maliyetler arasındaki farklardır. Olumsuz bütçe farkları bu hesabın borcuna, olumlu bütçe farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir. Toplam bütçe farkı=Bütçe maliyet-Fiili maliyetler
733-Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları
Verimlilik farkı; fiili üretim miktarı için gereken standart direkt işçilik saatlerinin bütçelenmiş maliyetleri ile, fiili direkt işçilik saatlerinin bütçelenmiş maliyetleri arasındaki olumlu ya da olumsuz farklardır.
734- Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
Olumsuz bütçe farkları bu hesabın borcuna, olumlu bütçe farkları ise bu hesabın alacağına kaydedilir.
Genel Giderler
Maliyet muhasebesi içerisindeki genel gider kavramı muhasebe içerisinde muhasebe hesabı kavramına özdeş olarak düşünülebilir. Genel gider kartları, belirtilen muhasebe hesaplarındaki borç bakiyelerini yansıtma hesapları aracılığıyla malzeme maliyetine yüklemek amacıyla kullanılır. (Yansıtma hesaplarına ALACAK, mamule BORÇ vermek suretiyle malzemeye yükleme yapılır) Ancak maliyetin mamule yüklenebilmesi için öncelikle maliyet yerleri üzerinde toplanması gerekmektedir. Bkz. Maliyet Yerleri Genel gider kartı içerisinde standart kart bilgilerinin yanı sıra bulunan alanlar ve kullanım amaçları şunlardır: Birim: Genel gider kartının birimidir. ( Elektrik gideri için KW gibi ) Grup Kodu: Genel gider kartını, tanımlı bir genel gider grubuna bağlamak için kullanılan alandır. Grup kodları açıklamaları ile birlikte listelenir. Genel gider grupları Ticari Sistem Yönetimi / Tanımlar menüsü altında yer alan Genel Gider Grupları seçeneği ile tanımlanır. Genel giderler gruplanarak, iş emirleri ve üretim emirleri planlanan/gerçekleşen maliyet hesaplama pencerelerinde genel gider maliyetlerinin grup bazında detaylı olarak görüntülenmesi sağlanır. Yansıtma – Masraf Merkezi: Genel gider kartında oluşan maliyetin muhasebe tarafında entegre olması gereken hesap kodu ve varsa masraf merkezidir. Bkz. Genel gider yansıtma hesapları Bütçe Farkı – Masraf Merkezi: İlgili kartta, fiili yükleme sonrasında standarda göre oluşan bütçe farkının muhasebede takip edileceği hesap kodu ve varsa masraf merkezidir. Kapasite Farkı – Masraf Merkezi: İlgili kartta, fiili yükleme sonrasında standarda göre oluşan kapasite farkının muhasebede takip edileceği hesap kodu ve varsa masraf merkezidir. Verimlilik Farkı – Masraf Merkezi: İlgili kartta, fiili yükleme sonrasında standarda göre oluşan verimlilik farkının muhasebede takip edileceği hesap kodu ve varsa masraf merkezidir. Fark hesaplamaları ile ilgili detaylar ilerleyen bölümlerde detaylı olarak anlatılacaktır. Genel gider kartının hangi muhasebe hesabındaki borç bakiyelerini alacağı ise Genel Gider kartı üzerinden F9-Muhasebe hesapları menüsünden belirlenir. Bir genel gider kartı birden fazla hesaptan değer alabilir ancak bir muhasebe hesabı tek bir genel gider kartı ile ilişkilendirilebilir.
Maliyet Yerleri
Maliyet yerleri genel gider harcamalarının yapıldığı, maliyetleri bünyesinde toplayarak mamule yüklenmesini sağlayan yani maliyetine katlanılan yerlerdir. (Üretilen mamul hatları, üretim hatlarına hizmet veren ve mamul maliyetine dahil edilen bölümler, yemekhane, temizlik gibi) Maliyet yeri kavramı, muhasebe sistemi içerisindeki masraf merkezleri kavramına özdeş olarak düşünebilir.
Maliyet muhasebesi içerisinde maliyet yerleri, belirtilen periyotlar içerisinde genel giderler aracılığıyla bünyesinde toplanan maliyetleri, iş istasyonları vasıtasıyla malzemelere yüklemeye yarar.
Sistemde Üretim ve Hizmet olmak üzere iki tipte maliyet yeri tanımlaması yapılabilir. Üretim maliyet yerleri, fiziksel olarak üretimin yapıldığı yerlerdir. (Örn: Kesim hane, dikimhane vb)
Hizmet maliyet yerleri üretim maliyet yerlerine hizmet veren, mamul maliyetine etkisi direkt olarak bilinemeyen, yani mamul maliyetine dolaylı olarak yansıyan maliyetlerin oluştuğu yerlerdir. (Örn: Yemekhane, bakım onarım atölyesi vb. ) Bu tipteki maliyet yerlerinin hizmet verdiği diğer üretim maliyet yerleri ve burada oluşan maliyetten alacakları payın dağıtım oranı tanımlanır.
Bu dağıtım; hizmet maliyet yeri kartı içerisinden, ilgili periyot üzerinden F9-Hizmet dağıtımı ile dağıtım yapılacak olan maliyet yerlerinin ve dağıtım oranlarının belirtilmesi ile yapılır. Fiili yüklemede hizmet maliyet yerinde biriken toplam tutar dağıtılır. Hizmet maliyet dağıtımı, sadece üretim maliyet yerlerine yapılabilir. Hizmetten hizmete dağıtım yapılamaz. (Örn: Yemekhaneden bakım atölyesine dağıtım yapılamaz)
Maliyet yerleri kartları üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm genel kart bilgilerinin yanında aşağıdaki bilgileri içerir: Masraf Merkezi: Muhasebe hesaplarından genel giderlere yüklemelerin yapılması esnasında ( fiili yükleme), muhasebe hesabının hangi masraf merkezindeki toplamının alınacağı bilgisidir. Masraf merkezi kullanımı yoksa önem taşımaz. Masraf merkezi belirtilmeyen maliyet yerlerine yapılacak yükleme için masraf merkezi girilmemiş hareket toplamları alınır. Kapasite Birimi: Maliyet yerinin standart ve gerçek maliyet değerlerini alabilmesi için yapılacak olan hesaplamalara baz teşkil eden faaliyet ölçüsüdür.
Makine-Saat: Maliyet yeri ile ilişkili olan iş istasyonunun çalışma zamanının kapasiteyi belirlediği durumlarda kullanılacaktır. Üretimin makine gücüne dayandığı durumlarda kullanılır.
İşçilik Saati: Maliyet yeri ile ilişkili olan iş istasyonundaki çalışanların çalışma zamanının kapasiteyi belirlediği durumlarda kullanılacaktır.
Üretim Miktarı: Üretim miktarının kapasiteyi belirlediği durumlarda kullanılır.
Masraf Merkezi Özel Kodu: Masraf merkezlerini gruplamak amacıyla kullanılan ikinci bir kodlama alanıdır. Kodlama yaparken sayı ve harf birlikte kullanılabilir. Kullanıcının, masraf merkezlerini kendi firmasına özel bazı kriterlere göre gruplaması için kullanılır. Fiili genel gider yükleme işlemi masraf merkezi özel koduna göre yapılabilir. Maliyet yerinde masraf merkezi seçildiyse ilgili masraf merkezinin borç bakiyesi, özel kod seçildiyse ilgili özel koda ait masraf merkezlerinin toplam borç bakiyesi, ikisi de seçili ise masraf merkezi baskın olup yükleme masraf merkezi özel koduna göre yapılır. Dağıtım Oranı: Fiili yükleme esnasında kullanılacak olan muhasebe hesaplarından ya da varsa muhasebe hesabı ve masraf merkezlerinden alınacak olan payın belirlenmesinde kullanılan orandır. İkinci bölüm maliyet periyotlarının ve kapasitelerin tanımlandığı bölümdür. Seçilen maliyet periyodunun, belirtilen kapasite sürücüsü cinsinden hedeflenen toplam kapasitesi burada belirtilir. (Haziran dönemi için toplam 500 makine-saatlik üretim) Üçüncü bölüm ise maliyet periyotları bazında, genel giderlerin ve bütçe tutarlarının belirtildiği bölümdür. Eğer seçilen gider aktivite tipinde ise, periyot kapasitesi satırda belirtilir. Bu bölümde görülen TİP kolonu, genel gider satırının direkt mi olduğu yoksa bir başka hizmet maliyet yerinden dağıtımla mı gelmiş olduğu bilgisini izlemeye yarar. Maliyet yeri kolonu ise, tipin "dolaylı" olduğu durumda, ilgili satırın hangi hizmet maliyet yerinden geldiğinin izlenebilmesi amacını taşır. Genel gider satırları üzerinden F9 ile Geçmiş Maliyetler ile satır bütçesinin geçmiş dönemlerde gerçekleşen değerlerine eşitlenmesi sağlanabilir. Genel Gider Grup Kodu: Satırsa seçili genel giderin ait olduğu genel gider grubudur. Genel gider seçildiğinde alana otomatik olarak gelir. Genel giderler gruplanarak genel gider maliyetlerinin grup bazında detaylı olarak görüntülenmesi sağlanır. Genel gider grupları Ticari Sistem Yönetimi / Tanımlar menüsü altında yer alan Genel Gider Grupları seçeneği ile tanımlanır. Ayrıca genel gider satırları üzerinden F9 ile ulaşılan Fiili Yükleme Hareketleri ile, ilgili periyoda, ilgili genel gider kartı için yapılmış olan fiili yüklemeler listelenir. Yükleme periyodu ve yükleme oranında değişiklikler yapılabilir.
Fiili Genel Gider Yükleme İşlemi
Fiili genel gider yükleme işlemine Maliyet Muhasebesi-İşlemler menü dizisiyle ulaşılır. Uygun filtrelerin verilmesiyle birlikte yükleme işlemi başlar. Bu işlem ile, gider muhasebe hesaplarında biriken tutarların masraf merkezleri de dikkate alınarak maliyet yerlerine yüklenmesi, biriktirilmesi sağlanır. Böylece gerçekleşen birim maliyetler de hesaplanmış olur.
Fiili yükleme sonuçlarının listelendiği ekranda bulunan kolonlar ve içerikleri şunlardır:
Periyot Kodu: Yükleme işleminin yapıldığı periyot kodudur. Edit edilemez.
Muhasebe Hesabı: Kendisinden yükleme yapılan muhasebe hesabı kodudur. Edit edilemez.
Masraf Merkezi: Maliyet yerinde tanımlı masraf merkezidir. Maliyet yerinde tanımlı masraf merkezi yok ise boş olacaktır. Edit edilemez. (Fiili yükleme hareketleri ile ilişkili masraf merkezleri çıkarılamaz)
Tipi: Dolaylı/Dolaysız
Hizmet Maliyet Yeri: Dolaylı satırlar için Masraf merkezi ile ilişkili hizmet maliyet yeridir.
Üretim Maliyet Yeri: Masraf Merkezi ile ilişkili maliyet yeridir.
Yükleme Periyodu: Fiili yükleme işlemi öncelikle yükleme işleminin yapıldığı periyot için yapılır. Ancak kullanıcı isterse yüklemeyi onaylanmamış herhangi bir periyoda da yapabilir. Bu periyot ile fiili yüklemenin yapıldığı periyot farklı ise kaydet sırasında ilgili maliyet yerinin yükleme periyodunda söz konusu genel gider için bir bütçeleme kaydı olup olmadığı kontrol edilir. Böyle bir kayıt bulunduğunda ilgili kayıtla fiili yükleme satırları arasında ilişki kurulur.
Yükleme Oranı: Default 100 gelir. Kullanıcı 100'ü aşmamak koşuluyla edit edebilir.
Fiili Genel Gider Yükleme Geri Alma İşlemi
Maliyet yerlerine yapılan yüklemenizi herhangi bir sebepten ötürü kaldırılması yada yüklemenin tekrar yapılması gerekiyorsa öncelikle yapılan fiili yüklemenin geri alınması gerekmektedir. Geri alma işlemi gerçekleşen maliyetler muhasebeleştirilmemişse yapılabilir. Bu işleme Maliyet Muhasebesi-İşlemler-Fiili Genel Gider Yükleme Geri Alma menu dizisiyle ulaşılır. Fiili yükleme işleminde olduğu gibi uygun filtreler verilerek geri alma işlemi yapılır.
İş İstasyonu ve Çalışan Maliyetleri
Birim kaynak maliyetlerinin hesaplanmasında kullanılmak üzere, vardiya tanımları ve istisnai durum tanımları içerisine "Maliyet Katsayısı" alanı eklenmiştir. Böylece, standart ve gerçekleşen maliyetler hesaplanırken, kaynak çalıştığı vardiyaya göre maliyetlendirilir. (Örn: Fazla mesai vardiya tanımları için kullanılacak olan maliyet katsayısı normalden farklı olarak 2 olabilir. Standart maliyet normal vardiya için x olarak belirlenmişse, fazla mesai yapılan süreç için birim maliyet 2x olarak alınacaktır.)
Her iki maliyet hesaplamaya yönelik olarak,
İş emirleri içerisindeki genel gider formül tanımlama alanı olmayacaktır.
İş emri / üretim emri içerisindeki standart genel gider toplamı alanı, iş emri / üretim emri içerisindeki standart genel giderler sayfasındaki hareket toplamlarına eşittir.
Kaynak maliyetlerinin hesaplanmasında kaynak kullanım kaydının vardiya / istisnai durumun maliyet katsayısı dikkate alınacaktır.
Standart maliyet hesaplamaya yönelik olarak,
Standart üretim emri maliyeti hesaplanırken planlanan sarf, fire, üretimden giriş, ambar fişlerindeki Birim Fiyat alanlarına ilgili malzemelerin hesaplamada kullanılan maliyeti yazılır. Hesaplamada kullanılan maliyetin ne olması gerektiği ise öncelikle standart üretim emri maliyeti hesaplama penceresindeki "Girdi Malzemelerin Maliyeti" seçeneği ile belirlenir.
Firma Maliyet Yöntemine Göre: Girdi malzemelerin maliyeti için firma maliyet yöntemine göre hesaplanan COST değeri kullanılır.
Kullanıcı Tanımına Göre: Girdi malzemelerin maliyeti için, öndeğer standart maliyet olarak gelen maliyet seçim ekranında belirtilen değer kullanılır.
Buraya temin şekli üretim olan girdiler için gelen standart maliyet değeri, ilgili periyot için hesaplatılmış olan kayıtlı standart reçete maliyeti olacaktır. Temin şekli satın alma olanlar için ise gelen standart maliyet, periyot için malzeme kartı üzerinden tanımlanmış olan standart maliyet olacaktır. Diğer maliyet yöntemlerinin seçilmesi durumunda ise yürüyen maliyet sistemine göre değer ataması yapılır.
Ambar fişlerine "kendinden önceki planlanan girişler baz alınarak, firma maliyet yöntemine göre" maliyet atanacaktır. SYM tipindeki sarf hareketleri için de aynı yöntem izlenecektir.
Üretimden giriş hareketlerinin maliyeti (ve birim fiyatı) ise (gerçekleşen maliyetlerde olduğu gibi) reçete+revizyon bazında gruplanan iş emirleri toplam maliyetleri hesaplanıp ilgili iş emirlerine bağlı üretimden giriş hareketlerine maliyet katsayılarına göre dağıtılması ile bulunur.
İlgili reçete+revizyona bağlı iş emirlerinin toplam malzeme maliyeti, toplam iş istasyonu maliyeti, toplam işçilik maliyeti ve toplam genel gider maliyeti yani toplam maliyet bulunur. (TMLYT)
Söz konusu reç+rev'e bağlı iş emirlerine ait planlanan üretimden giriş hareketleri bulunur.
Her bir hareketin ür. giriş miktarı (ana birim cinsinden) ile maliyet katsayısı çarpılarak bulunan sonuçlar toplanır. (T)
Her bir üretimden giriş hareketinin "miktar (ana birim cinsinden)*maliyet katsayısı" toplama (T'ye) bölünerek maliyet oranları saptanır.
Maliyet oranları ile toplam maliyet çarpılarak her bir hareketin toplam maliyeti bulunur. Bulunan toplam maliyet hareket miktarına bölünerek ana birim cinsinden birim maliyetler saptanır. Saptanan birim maliyetler satırdaki birime çevrilir.
Gerçekleşen maliyet hesaplamayla ilgili olarak yukarıdakilerden farklı bir özellik bulunmamaktadır.