Üretim sürecinde geçerli olacak;
operasyon tanımlarının,rota tanımlarının,ürün reçetelerinin,üretim sabitleri tanımlarının,mühendislik değişikliği, reçete, reçete revizyon ve reçete sabiti güncelleme, toplu standart reçete maliyeti hesaplama işlemlerinin kaydedildiği program bölümüdür.
Üretim Tanımları Bölümü Menüleri
Ana Kayıtlar Operasyonlar, Rotalar, Ürün Reçeteleri, Üretim Sabitleri
İşlemler Mühendislik Değişikliği İşlemleri, Ürün Reçete Revizyon Güncelleme, Toplu Reçete Güncelleme, Toplu Standart Reçete Maliyeti Hesaplama, Ürün Reçeteleri Karşılaştırma İşlemi, Reçete Sabiti Güncelleme
Raporlar Kayıt ve Atama Listeleri
1. Operasyonlar
Üretim emri üzerinde, mamullerin ve yarı mamullerin üretilmesi sırasında gerçekleştirilecek işlemlerin her birisi bir operasyondur. Operasyon kartında, ilgili operasyonun gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş istasyonları, işgücü ve araçlar, iş istasyonu sabit hazırlık süreleri, operasyon başlangıç tarihi, bir iş istasyonunun belirlenen işlem süresi içinde üretebileceği işlem partisi, üretilen malzemenin kontrol ve kuyruk süreleri, üretilecek malzemenin operasyon öncesi ve sonrası bekleme süreleri, operasyonun iş istasyonu işgal oranı ve kaynak performansı yüzdesi belirtilir. Bir operasyonla ilgili tüm süreler operasyon kartı içinde tanımlanır. Operasyon için gerekli olan işgücü ve araçlar operasyon kartı içerisinde F9/sağ fare düğmesi menüsünde yer alır. Operasyon için birden fazla çalışan/çalışan grubu seçilebilir.
Bir operasyon aynı anda sadece tek bir iş istasyonunda gerçekleştirilebilir fakat aynı anda birden fazla çalışan veya araç aynı operasyon içerisinde faaliyet gösterebilirler. Operasyon kartının içerisinde öncelik bilgisi ve asgari-azami süreler operasyon için uygun iş istasyonu seçiminde kolaylık sağlar. Operasyon kartında verilen süreler üretimin toplam süresini hesaplamamızı sağlar. Operasyon kartının kaydedilebilmesi için, operasyon kodu, iş istasyonu, işlem partisi ve işlem süresi alanları girilmesi zorunlu alanlardır. Operasyon tanımlanırken, kontrol edilecek özellikler Operasyon KKK atamaları ile belirlenir.
Operasyon tanımları Üretim Tanımları program bölümünde Ana Kayıtlar menüsü altında yer alır. Operasyonlar menü seçenekleri şunlardır:
Ekle : Yeni operasyon tanımı yapmak için kullanılır.
Değiştir : Operasyon bilgilerini değiştirmek için kullanılır.
Çıkar : Operasyon tanımını silmek için kullanılır. Statüsü Kullanımda olan operasyon kartları silinemez. Öncelikle statü bilgisinin Kullanım Dışı yapılması gerekir.
İncele : Operasyon tanımını incelemek için kullanılır.
Kopyala : Hızlı bilgi girişi için kullanım kolaylığı sağlar. Operasyon bilgilerini başka bir tanıma kopyalar. Açılan tanım yeni bir kod verilerek kaydedilir.
Ek Bilgi Formları : Logo Object Designer ile operasyonlar için tanımlanmış ek alanları görüntülemek için kullanılır.
Toplu Kayıt Çıkar : Seçilen operasyon tanımlarını toplu olarak silmek için kullanılır.
KKK Atamaları : Operasyon tanımında kullanılacak kalite kontrol kriterlerini atamak için kullanılır.
Filtrele : Operasyonlar listesini belirlenecek koşullara uygun tanımları içerecek şekilde görüntülemek için kullanılır.
Yaz : Seçilen operasyon bilgilerini yazdırmak için kullanılır.
Toplu Basım : Operasyon tanımlarını belirlenecek filtre koşullarında toplu olarak bastırmak için kullanılır.
Kayıt Bilgisi : Tanımın ilk kayıt ve son değişiklik işlemlerinin kim tarafından ve ne zaman yapıldığını görüntüler. Tarihçe özelliği ile kayıt üzerinde işlem yapan tüm kullanıcıları listelemek de mümkündür.
Kayıt Sayısı : Kayıtlı operasyon sayısını görüntüler.
Güncelle : Operasyon tanımları listesini girilen son kayıtlarla birlikte görüntülemek için kullanılır.
Öndeğerlere Dön : Operasyonlar penceresini programda tanımlı ölçütlerde görüntüler.
Kısayol Oluştur : Operasyonlar Listesi ve/veya operasyon tanımı için kısayol oluşturma işlemlerinde kullanılır.
Kısayol Gönder : Oluşturulan kısayolu diğer kullanıcılara e-posta ile göndermek için kullanılır.
1.1. Operasyon Tanımları
Operasyon tanımları ile üretim sürecindeki her bir aşama için iş istasyonları, bunların sabit hazırlık, işlem, taşıma, kontrol, bekleme süreleri, parti ve taşıma büyüklükleri belirlenir. Operasyon ve rota ilişkisi kurulur. Operasyon tanım kartındaki her bir operasyon satırı için gerekli İşgücü ihtiyaçları, araç ihtiyaçları ve operasyonun gerçekleştirileceği iş istasyonun özellikleri kaydedilir.
Rotasız üretim yapılmak istenirse, “Rotasız” Operasyon Kartları kullanılır. Sisteme kaydedilen operasyonlardan farklı olarak koyu renkte görüntülenirler. Rotasız Operasyon kartları, ürün reçetelerinde Rotasız kutucuğu işaretli olduğunda otomatik olarak kullanılır. Reçete içerisinde kullanılan Rotasız operasyon kartları, operasyon satırında kırmızı ve italik olarak yer alırlar. Reçete silinmeden operasyon satırı da silinmeyecektir.
Operasyon Genel Bilgileri
Operasyon Kodu: Operasyon tanım kodudur. Kod alanı bilgi girilmesi zorunlu bir alandır. Rotasız operasyon kartlarının kodu ve açıklaması alanları değiştirilemez.
Operasyon Açıklaması: Operasyonunun adı ya da açıklayıcı bilgisidir.
Statüsü: Operasyon tanımının kullanım durumunu belirtir. Statü alanı Kullanımda, Kullanım Dışı olmak üzere iki seçeneklidir. Statüsü Kullanım Dışı olan operasyon tanımları üretim rotalarında kullanılamaz. Statü alanında Kullanım Dışı seçimi yapılmışsa, rota tanımlarından ulaşılan operasyon tanımları listelerinde Kullanım Dışı statüsündeki tanımlar yer almaz. Rotasız operasyon kartlarının statüsü değiştirilemez.
Özel Kod: Operasyon tanımlarını gruplandırmak için kullanılan ikinci bir kodlama alanıdır. Kodlama yaparken sayı ve harf birlikte kullanılabilir. Kullanıcının, operasyon tanımlarını kendi firmasına özel bazı kriterlere göre gruplaması için kullanılır. Özel kod aynı zamanda raporlarda filtre olarak da kullanılmaktadır.
Yetki Kodu: Operasyon tanımı yetki kodudur. Detaylı yetki tanımlaması için kullanılır. Kodlamada sayı ve harf birlikte kullanılabilir.
Dağıtım Tipi: Operasyon satırlarında birden fazla iş istasyonu olması durumunda uygun olan tüm iş istasyonlarına yükleme yapmak için kullanılır. Bu alan aşağıdaki seçenekleri içerir:
Dağıtılmayacak
Miktara Göre
Zamana Göre
Koşula Göre
Dağıtım tipi öndeğeri Ticari Sistem Yönetimi program bölümünde belirlenir.
Operasyon tanımlarında uygun her iş istasyonu için iş emirleri oluşturulur. İş istasyonlarına yüklenecek zaman dilimleri operasyon tanımındaki dağıtım parametresine göre belirlenir.
Dağıtım tipi Dağıtılmayacak olduğunda operasyon tanımındaki uygun iş istasyonlarından sadece bir tanesi için iş emri oluşturulur. Üretim miktarı, işlem partilerine bakılmaksızın operasyondaki ilk uygun iş istasyonuna yüklenir.
Dağıtım Tipi Miktara Göre olduğunda her iş istasyonunda eşit miktarda malzeme işlenecek şekilde dağıtım yapılır. Operasyona giren malzeme miktarı, öncelikle eşit olarak dağıtılır; bu miktarlar, istasyonların işlem partilerine göre uygun miktarlara yuvarlanır. Bu durumda üretim miktarı eksik kalıyor ise, kalan miktar, miktarca en az yüklenmiş olan iş istasyonuna atanır, bu son atamada işlem partisi dikkate alınmaz.
Dağıtım tipi Zamana Göre olduğunda operasyondaki iş istasyonları işi aynı zamanda bitireceği esas alınarak malzeme miktarlarını ona göre dağıtılır.
Dağıtım Tipi Koşula Göre olduğunda, aynı iş istasyonu birden fazla kere kullanılabilir.
Rotasız operasyon kartlarının dağıtım tipi “Koşula Göre” seçilidir ve değiştirilemez. Rotasız operasyon kartlarının dağıtım tipinin koşula göre olması, bir iş istasyonu ya da malzemenin birden fazla satırda tanımlayarak üretim yapılmasına olanak sağlar.
Koşul seneğinde yer alan P11: ”Ana Ürün Kodu” parametresi malzeme kodu bazında iş istasyonu çalışmasını sağlar.
Örneğin;
P11 = “MM.001” yazıldığında, eğer üretim emrinin mamul kodu MM.001 ise bu iş istasyonu kullanılır.
P11 = “MM” yazıldığında, MM ile başlayan mamule ait bir üretim emri verilirse bu iş emri kullanılır.
Koşul içerisindeki fonksiyonlar kısmında _TTLAMNTCLC(,,) kullanılırsa, malzeme koduna ait varyantlı malzemelerin birim kodu alanına göre iş istasyonu ataması yapılır.
Örneğin;
_TTLAMTCLC(“MM.004”,2,1) > x formülüne göre,
MM.004 kodlu malzemenin, varyantının birinci birimi miktarı x’den büyük ise bu satırdaki iş istasyonunu ata anlamına gelir.
Sayım Merkezi: Operasyon tamamlama işlemlerinde etkili olacak parametredir. Bir sonraki operasyonda işlenecek miktarın belirlenmesinde kullanılır. Bu alan Evet ve Hayır seçeneklerini içerir. "Evet" seçiminin yapılması durumunda, operasyon tamamlama işlemi yapılarak sonraki operasyonlarda sarf edilecek malzemeler belirlenir. Bu operasyonlardan sarf edilecek malzeme miktarı sonraki operasyonların gerçeklenebilir maksimum miktarıdır. Önceki operasyonunda sayım merkezi "Hayır" olarak belirlenmiş olmayan operasyonlar için gerçeklenebilir maksimum miktar üretim emri planlanan miktarı olacaktır. Rotasız operasyon kartlarının sayım merkezi “Hayır” seçilidir, değiştirilemez.
1.2. Operasyon İhtiyaçları
Operasyon için gerekli ihtiyaçlar tanım kartında İhtiyaçlar bölümünde belirlenir. Operasyon için gerekli her bir ihtiyaç kalemine ait bilgiler ayrı birer satır olarak ilgili kolon başlıkları altında kaydedilir.
Öncelik: İş istasyonu/iş istasyonu grubu kullanımı öncelik bilgisidir. İhtiyaç önceliğini belirtir. Operasyon tanımında öncelik satırlara göre belirlenir; en üstteki satır öncelik bakımından ilk sıradadır. Öncelik sırasını değiştirmek için Aşağı ve Yukarı simgeleri kullanılır. Aşağı simgesi tıklandığında seçilen satır bir alt satıra taşınır. Yukarı simgesi tıklandığında satırda yapılan tanım bir üst satıra taşınır. Satırda, iş istasyonunun kapasitesini belirten asgari – azami miktar bilgisi girilmemişse program burada verilen öncelik bilgisine bakar.
Asgari – Azami Miktar: Operasyondaki iş istasyonunun üretebileceği asgari - azami mal miktarıdır. İş istasyonunun mal üretimindeki kapasitesidir. Operasyon kartındaki satırlar ilgili operasyon için geçerli olabilecek alternatif kaynak kullanımlarını tanımlamak için kullanılır. Üretim sırasında operasyon bazında hangi iş istasyonun üretime ve üretilen miktara daha uygun olduğu bilgisi öncelik ve asgari – azami miktar alanından verilen bilgilere göre belirlenir. Örneğin, bir operasyon kartı içerisindeki satırlarda verdiğimiz asgari azami miktarlar şöyle olsun:
İş istasyonu A - asgari miktar:100, azami miktar 1000, öncelik bilgisi 1
İş istasyonu B - asgari miktar: 1, azami miktar 100 , öncelik bilgisi 2
Üretilecek miktar: 95 ise öncelik bilgisine bakılmaksızın, operasyon için kullanılacak olan iş istasyonu B istasyonu olacaktır.
Kaynak Türü: Kullanılacak kaynak türünün belirlendiği alandır. Kaynak türü alanı iki seçeneklidir:
İş İstasyonu
İş İstasyonu Grubu
İlgili kaynak türü seçilir.
İş İstasyonu (Grubu) Kodu: Kaynak türü alanında yapılan seçime göre iş istasyonu ya da iş istasyonu grup kodudur. Tanımlı kayıtlar listelenir ve ilgili tanım seçilir.
İş İstasyonu (Grubu) Açıklaması: İş istasyonu ya da iş istasyonu grubu açıklamasıdır. Bu alandan da tanımlı kayıtlara ulaşılır.
Başlangıç Tarihi: Seçilen iş istasyonunda, operasyonun başlayacağı tarih bilgisidir. Dönem başlangıç tarihi öndeğer olarak gelir. Operasyon kartının üretim emri kartında kullanılabilmesi için başlangıç tarihi üretim emri tarihinden küçük veya üretim emriyle aynı olmalıdır.
Koşul: Operasyon satırındaki iş istasyonunun hangi koşulda kullanılacağını belirtir. "..." simgesi tıklanarak koşul parametreleri listelenir. Bunlar şunlardır: P1: Ana Mamul MiktarıP2: Operasyona Giren Malzeme Miktarı Koşul tanımlama penceresinde standart ve tanımlı alanlar fonksiyonlarla birlikte kullanılarak geçerli olması istenen koşul belirlenir.
Sabit Hazırlık Süresi: İşlem başlamadan önce yapılan hazırlıklar için geçen süredir. seçilen İş istasyonu ya da iş istasyonu grubunun operasyona başlamadan önceki hazırlık süresidir. Üretim süresi hesaplamada dikkate alınır.
İşlem Partisi: İş istasyonu ya da iş istasyonu grubunda aynı anda kaç malzemenin işlenebildiğini belirtir. Operasyon kartında seçilen iş istasyonunun, verilecek olan işlem süresi içerisinde kaç birim malzeme işleyebileceği, üretebileceği bilgisidir.
İşlem Süresi: İş istasyonu için, verilen işlem partisini tamamlama süresidir. Örneğin işlem partisi 1, işlem süresi 10dk. ise bu, satırdaki iş istasyonunun 1 malı 10 dakikada ürettiği anlamına gelir. Operasyon süresini etkileyen bir etkendir. İşlem partisi ve işlem süresi üretim süresi hesaplamada kullanılır. Program verilen işlem partisi ve süresini tek bir birim olarak algılar. Şöyle ki; bir iş istasyonu 10 adet malı 10 dakikada işleyebiliyorsa bu, her 1 adet malı 1 dakikada üretiyor anlamına gelmez; üretilecek miktar 11 olarak belirlenmişse hesaplanan üretim süresi 20 dakika olur. Eğer üretilecek miktar 9 ise, üretim süresi 9 değil 10 dakikadır.
Taşıma Partisi: İş istasyonunun, verilecek olan taşıma süresi dahilinde kaç birim mal taşıyabileceği bilgisidir.
Taşıma Süresi: İş istasyonunun bir taşıma partisini taşıyabileceği süre bilgisidir. Taşıma süresi de operasyonun dolayısıyla üretimin süresini etkileyen bir etkendir.
Bekleme Süresi: Operasyon esnasında herhangi bir nedenle ek süreye ihtiyaç duyulduğunda bu süreyi girmek için kullanılan alandır. Bekleme Partisi'nde verilen sayı doğrultusunda bu süre üretim süresine eklenir.
Bekleme Partisi: Üretilen malzeme için operasyon esnasında ek süreye ihtiyaç duyulduğunda bu sürenin kaç malzemenin üretiminden sonra işleyeceğini belirtmek için kullanılan alandır.
Örnek: Operasyon kartındaki işlem partisi 1, işlem süresi 1 dk, bekleme partisi 100 ve bekleme süresi 15 dk ise, 500 adetlik üretim emrinin süresi (500 dk + 75 dk) 575 olarak hesaplanır.
Kontrol Süresi: Üretilen malın kontrol süresini belirtir. Üretim süresini etkiler.
Kuyruk Süresi: Üretilen malzemenin bu operasyona girebilmek için hazır halde beklediği süreyi belirtir. Üretim süresini etkiler.
Operasyon Öncesi Bekleme Süresi: Üretilecek malzemenin bu operasyona girmek için belirli bir bekleme süresi varsa bu süreyi belirtir. Üretim süresini etkiler.
Operasyon Sonrası Bekleme Süresi: Üretilecek malzemeye başka bir işlem uygulanacaksa ve bunun için belirli bir süre beklemesi gerekiyorsa bu süreyi belirtir. Üretim süresini etkiler.
İşgal %: Operasyonun bir birim çıktısının, seçilen iş istasyonunun fiziksel olarak yüzde kaçını işgal ettiğini gösterir.
Verim %: Operasyon İhtiyaçları bazında Çalışan / İş İstasyonu performansının standarda oranını belirtir.
Azami Kuyruk Süresi ve Birimi: Seçilen iş istasyonundaki operasyon için azami kuyruk süresi ve birimini belirtir. Operasyon kartında dağıtım tipi parametreleri kullanılarak diğer iş istasyonlarının sayısına veya işlem sürelerine göre bir dağıtım yapılabilir. Fakat yapılan dağıtım bir üretim emri içindir yani bir üretim emri operasyon kartındaki iş istasyonlarına dağıtılabilir. Aynı üretim emrini (bir sipariş için açılmış ise sipariş de denebilir) farklı iş istasyonlarına dağıtmak mamullerde kalite farklılıkları doğurabileceği gibi tek iş istasyonun yeterli olduğu bir üretimi gerçekleştirmek için farklı kaynakların çalıştırılması bir maliyet problemi de yaratabilir.
Azami kuyruk süresinin belirlenmesi, üretim emrini bölmek yerine farklı üretim emirlerini, azami kuyrukta bekleme sürelerini dikkate alarak farklı iş istasyonlarına dağıtmaya, bir nevi bir hat dengelemesi yapmaya olanak sağlar. Böylece kapasite kullanım oranları artırılır, maliyetler ve darboğazlar asgariye indirilir.
Operasyon İşgücü İhtiyaçları
Operasyonun gerçekleştirilmesi için gerekli işgücü (çalışan), operasyon tanımında yer alan iş istasyonu satırlarında F9/sağ fare tuşu menüsündeki İşgücü İhtiyaçları seçeneği ile kaydedilir.
Bir operasyon için birden fazla çalışan/çalışan grubu seçilebilir. Operasyona atanan çalışan veya çalışan grupları (iş istasyonları gibi) vardiya bilgileri dahilinde operasyonun kaç vardiyada biteceğini belirler.
İşgücü ihtiyaçları penceresinde yer alan bilgiler şunlardır:
İşgücü Türü: İşgücü türünün belirlendiği alandır. Çalışan ve Çalışan Grubu olmak üzere iki seçeneklidir.
Çalışan (Grubu) Kodu: İşgücü türü alanında yapılan seçime göre çalışan ya da çalışan grubu kodudur. Tanımlı kayıtlar listelenir ve ilgili tanım seçilir. Operasyonda çalışacak çalışan ya da çalışan grubu tanımlı değilse Ekle seçeneği ile tanım bilgileri kaydedilir.
Çalışan (Grubu) Açıklaması: Çalışan ya da çalışan grubu açıklamasıdır. Bu alandan da tanımlı kayıtlara ulaşılır. Seçim ya da yeni tanım yapılabilir.
Çalışan Sayısı: İşgücü türünün çalışan grubu olarak belirlenmesi durumunda operasyonda çalışacak kişi sayısını belirtir.
Operasyon Araç İhtiyaçları
Üretimde, operasyonlarda kullanılması gereken araçlar varsa, operasyon ihtiyaç satırlarının her birisi için geçerli olacak araç ihtiyaçları ilgili satırda sağ fare tuşu menüsündeki Araç İhtiyaçları seçeneği ile kaydedilir.
Kodu: Operasyonda kullanılacak aracın kodudur. Malzeme kayıtları listelenir ve seçim yapılır. Kod alanından ulaşılan malzemeler listesinde yalnızca Araç alanı işaretli malzeme tanımları yer alır. (Malzemenin araç olarak kullanılacağı malzeme tanım kartında genel bilgiler bölümünde Araç seçeneği işaretlenerek belirlenir.) Araç kayıtlı değilse "Ekle" seçeneği ile yeni tanım yapılır.
Açıklaması: Operasyonda kullanılacak araç adı ya da açıklamasıdır. Kod alanına bilgi girildiğinde seçilen malzemenin açıklaması bu alana aktarılır. Bu alandan da malzeme kartları listelenir. Seçim ya da yeni tanım yapılabilir.
Miktar: Kullanılacak araç miktarını belirtir.
Birim: Aracın hangi birim üzerinden kullanılacağını belirtir. Buradaki ana ve alt birimler seçilen malzeme birim bilgileridir.
1.3. Operasyon İş İstasyonu Özellikleri
Operasyon tanımında, operasyon ihtiyaç satırlarının her birisi için geçerli olacak iş istasyonu özellikleri (kapasite, ısı vb.) ilgili satırda sağ fare tuşu menüsündeki İş İstasyonu Özellikleri seçeneği ile kaydedilir.
İş istasyonu özellikleri Kaynak Yönetimi program bölümünde İş İstasyonu ÖzellikleriIDH_yb_ystasyonu_ozelli_i seçeneği ile kaydedilir. Operasyon satırlarında tanımlanan bu özellikler seçilir. Özellikler penceresinden kaydedilen bilgiler şunlardır:
Özellik Kodu: İş istasyonu özellik kodudur. İş istasyonu özellik tanımları listelenir. İlgili tanım seçilir.
Özellik Değeri: İş istasyonu özelliğin değeridir. Özellik değerleri listelenir ve seçim yapılır.
1.4. Operasyona Ait Aktiviteler
Maliyet muhasebesi özelliğinin kullanılması durumunda operasyon ihtiyaç satırlarının etkileneceği genel giderler, sağ fare tuşu menüsündeki Aktiviteler seçeneği ile kaydedilir.
Operasyon için yapılan genel giderlerin, muhasebe hesaplarından maliyet nesnelerine dolayısıyla mamullere yüklenmesi işleminde burada kaydedilen aktiviteler dikkate alınacaktır.
Aktiviteler penceresinden kaydedilen bilgiler şunlardır:
Aktivite Kodu ve Açıklaması: Maliyet muhasebesi özelliğinin kullanılması durumunda operasyon için geçerli olacak genel gider kodu ve açıklamasıdır. Her iki alanda da kayıtlı genel gider kartları listelenir ve ilgili tanım seçilir. Genel giderin, operasyon bazında gerçekleştirilen bir faaliyetin sonucu olduğu tanım kartında aktivite alanı işaretlenerek belirlenir. Operasyonlar içinden ulaşılan genel gider kartları listesinde aktivite tipindeki tanımlar seçilebilir.
Genel Gider Miktar Formülü: Genel gider miktarını belirtir. Miktar doğrudan girilir ya da standart, kullanıcı tanımlı fonksiyonlarla birlikte kullanılarak formüllendirilir.
Aktivite Zamanı: Aktivitenin operasyonun hangi aşamasında yapıldığını belirtir. Operasyon başı ve sonu olmak üzere iki seçeneklidir.
1.5. Operasyon KKK Atamaları
Kalite Kontrol, işletmelerin üretim biriminde hataları saptamak ve trendleri görmek amacı ile kullanılan teknikler ve araçlardır. Kalite kontrol işlemi bir malzemenin uygun kontrol kriterlerinden geçirilerek satın alınabilir veya satılabilir olduğunu gösterir.
Operasyon tanımlarında kullanılacak kalite kontrol kriterleri ve öndeğerleri Kalite Kontrol bölümünde kayıt tipi operasyon seçilerek kaydedilir. Operasyonda kullanılacak kalite kontrol kriterleri ise operasyon tanımları listesinde KKK Atamaları seçeneği ile belirlenir.
KKK Atamaları Operasyonlar listesinde sağ fare tuşu menüsünde yer alır.
Bir operasyon tanımına yalnızca bir tane kalite kontrol kriter seti atanabilir. Kalite kontrol kriteri atamaları için önce ilgili operasyon tanımı tıklanır. Daha sonra KKK Atamaları seçilir.
Operasyon KKK Atamaları penceresinden kaydedilen bilgiler şunlardır:
Kalite Kontrol Kriter Seti: Operasyon için uygulanacak kalite kontrol kriter kodudur. İlgili kod yazılır ya da listelenerek seçilir. Kodu verilen tanımın açıklaması, açıklama alanına aktarılır.
Kalite Kontrol Kriterleri: Tanım penceresinin bu bölümünde seçilen kalite kontrol kriter setinde tanımlı olan kriterler listelenir. Operasyon için geçerli olacak her bir özellik için geçerli olacak bilgiler ilgili tanım seçildikten sonra pencerenin alt bölümünde yer alan alanlardan kaydedilir. Nicel ve nitel türdeki kriterler için tanım yapılırken öndeğer bilgileri kaydedilmişse bu bilgiler ilgili alanlarda görüntülenir. Kalite kontrol bilgileri kriter tipine göre değişiklik gösterecektir.
Nicel Türdeki Kalite Kontrol Kriter Bilgileri
Kontrol Sorumlusu: Kontrolü kimin yapacağı bu alanda belirtilir. Tanımlı kullanıcılar listelenir ve seçim yapılır.
Kontrol Ekipmanı: Kontrol işleminde kullanılacak araç bu alanda belirtilir. Malzeme kartları listelenir ve ilgili kontrol aracı seçilir. Kontrol ekipmanı alanından ulaşılan malzeme kartları listesinde yalnızca araç kullanımı işaretli olan malzemeler seçilebilir.
Önem Derecesi: Kalite kontrol kriterinin önem derecesini belirtir. Önem derecesi sayı olarak verilir.
Kabul Oranı%: Üremin emrinde yapılacak olan kontrol sayısının verilen değerlere uygunluğu açısından kabul oranıdır. Örneğin, kontrol sayısı 10 olan bir operasyon için kabul oranı %10 verilmişse verilen değerler dışında kalan kontroller kontrol sayısının %10'undan fazla ise kalite kontrol sonucu olumsuzdur.
Kontrol Sayısı: Kaç defa kontrol yapılacağını belirtir.
Değerler: Kontrolün yapılacağı miktarlar ile tolerans sınırları değerler bölümünde belirtilir.
Nominal Değer: Kontrol yapılacak nominal miktardır.
Asgari Değer: Kontrol yapılacak asgari miktardır.
Azami Değer: Kontrol yapılacak azami miktardır.
( - ) Tolerans: Kontrol edilecek mallarda asgari değerden ne kadar azının kabul edilebilir olduğunu belirtir. Nominal ve asgari değer alanında belirtilen değerlere göre program tarafından hesaplanır ve alana aktarılır.
( + ) Tolerans: Kontrol edilecek mallarda azami değerden ne kadar fazlasının kabul edilebilir olduğunu belirtir. Nominal ve azami değer alanında belirtilen değerlere göre program tarafından hesaplanır ve alana aktarılır.
Nitel Türdeki Kalite Kontrol Kriterlerinin Kullanımı
Nitel Türdeki kalite kontrol kriter atama bilgileri kaydedilirken önem derecesi, kontrol sorumlusu kontrol sayısı, kontrol ekipmanı ve kabul oranı bilgileri aynı nicel türdeki kayıtlar gibidir. Nitel türdeki tanımların kullanılması durumunda geçerli olacak değerler Hedef Değerler alanında belirlenir. Kaydedilen bilgiler şunlardır:
Değeri: Kalite kontrol kriterinin değerini belirtir. Kalite kontrol kriter tanımlarında verilen değerler listelenir ve seçilir. (Kalite kontrol kriter değerleri Kalite Kontrol Kriter seti tanımında sağ fare düğmesi menüsündeki KKK Değerleri seçeneği ile kaydedilir.)
2. Rotalar
Rota, bir üretimin gerçekleşmesi için gerekli operasyonların hangi sırayla işleme konulacağını belirten listedir; ürün reçetesi tanımı kullanılarak yapılacak üretim işlemleri sırasında, malzemelerin hangi işlemlerden geçeceğini belirlemek için kullanılır. Üretim esnasında rotada belirtilen sıra kullanılır. Bir üretim rotasının içerisinde bir veya birden fazla operasyon yer alabilir. Rota tanımlarında üretim sürecinde kullanılan operasyondan hemen önce gelmesi gereken operasyon ya da operasyonlar, seçilen operasyon başlamadan önce başlaması gereken operasyonlar ve söz konusu olan operasyonun bunlarla olan örtüşme miktar ve yüzdeleri kaydedilir.
Rotalar Üretim Tanımları program bölümünde Ana Kayıtlar menüsü altında yer alır. Rotalar menü seçenekleri şunlardır:
Ekle : Yeni rota tanımı kaydetmek için kullanılır.
Değiştir : Rota bilgilerinde değişiklik yapmak için kullanılır.
Çıkar : Rota tanımını silmek için kullanılır. Statü durumu Kullanımda olan rota tanımları silinemez.
İncele : Rota bilgilerini incelemek için kullanılır.
Kopyala : Rota bilgilerini yeni bir kayda kopyalamak için kullanılır.
Ek Bilgi Formları : Logo Object Designer ile rotalar için tanımlanmış ek alanları görüntülemek için kullanılır.
Toplu Kayıt Çıkar : Seçili olan rota kartlarının topluca silinmesinde kullanılır.
Filtrele : Rotalar Listesi'ni istenen özellikteki kayıtlarla görüntülemek için kullanılır.
Yaz : Seçilen rota bilgilerini yazdırmak için kullanılır.
Toplu Basım : Rota bilgilerini toplu olarak yazdırmak için kullanılır.
Kayıt Bilgisi : Rota tanımının ilk kayıt ve son değişiklik işlemlerinin kim tarafından ve ne zaman yapıldığını görüntüler.
Kayıt Sayısı : Kayıtlı rota sayısını görüntüler.
Güncelle : Rota tanımları listesini girilen son kayıtlarla görüntülemek için kullanılır.
Öndeğerlere Dön: Rota tanımları penceresini sistemde tanımlı ölçütlerde görüntülemek için kullanılır.
2.1 Rota Tanımları
Üretim rotası tanım penceresinden kaydedilen bilgiler şunlardır:
Kodu: Üretim rotası kayıt kodudur. Kod alanı bilgi girilmesi zorunlu bir alandır.
Açıklaması: Üretim rotası adı ya da açıklayıcı bilgisidir.
Statüsü: Üretim rota tanımının statüsünü belirtir. Statü alanı Kullanımda ve Kullanım Dışı olmak üzere iki seçeneklidir. Statü bilgisi Kullanım Dışı olan rota tanımları üretim emirlerinde kullanılamaz.
Özel Kod: Üretim rotası özel kodudur. Rota tanımlarını gruplamak amacıyla kullanılan ikinci bir kodlama alanıdır. Kodlama yaparken sayı ve harf birlikte kullanılabilir. Kullanıcının, rota tanımlarını kendi firmasına özel bazı kriterlere göre gruplaması için kullanılır. Özel kod aynı zamanda raporlarda filtre olarak da kullanılmaktadır.
Yetki Kodu: Detaylı yetki tanımlaması ve veri güvenliğini sağlamak için kullanılır. Her kullanıcının iş tanımına göre, kullanabileceği kayıtlar değişik olacaktır.
Rota Satırları: Rota tanım penceresinde satırlar bölümünde üretim sürecinde kullanılacak operasyonlar tanımlanır ve sıralanır.
Satır No: Rota satırının (operasyonun) önceliğini belirtir. Rota tanımında öncelik satırlara göre belirlenir; en üstteki satır öncelik bakımından ilk sıradadır; üretim rotasındaki ilk operasyondur. Satır no, bir alt satıra geçildiğinde program tarafından verilir değiştirilemez. Satırlarda girilen operasyonların yer değiştirmesi istendiğinde, sol alt köşede yer alan aşağı yukarı simgeleri kullanılır. Aşağı simgesi tıklandığında seçilen satır ve satırda yapılan operasyon tanımı bir alt satıra taşınır. Yukarı simgesi tıklandığında seçilen satır bir üst satıra taşınır. Satırların arasına yeni bir operasyon eklenmek istendiğinde yine bu simgeler kullanılır.
Operasyon Kodu: Rota tanımında yer alacak operasyon kodudur. Tanımlı operasyonlar listelenir. İlgili tanım seçilir, ya da "Ekle" seçeneği ile tanımlanır.
Operasyon Açıklaması: Rota satırında yer alan operasyon tanımının adı ya da açıklayıcı bilgisidir. Kod alanında belirtilen operasyon tanımının açıklaması alana aktarılır. Bu alandan da operasyon tanımları listelenir. Seçim ya da yeni tanım yapılabilir.
Maliyetlendirme: Satırdaki operasyonun maliyetlendirme işlemlerini etkilemesi durumunda maliyet alanında kutu işaretlenir.
Satır Açıklaması: Rota satırına ait açıklayıcı bilgidir.
2.2. Önceki Operasyon İlişkileri
Rota tanımlarında kullanılan operasyonların bir önceki operasyon ile ilişkisi olması durumunda sağ fare düğmesi menüsündeki Önceki Operasyon İlişkileri seçeneği kullanılır.
Rota kartında satırlarda tanımlanan operasyonların her biri başlamadan önce başlamış, tamamlanmış olması gereken ya da aynı anda başlaması gereken operasyonları belirtmek için kullanılır. Örtüşme türü miktar veya oran olarak belirtilebilir. Bir operasyondan önce başlaması gereken bir veya birden fazla operasyon varsa söz konusu operasyonun bu operasyonlarla olan örtüşme miktarları veya yüzdeleri kaydedilir.
Örtüşme metodu alanında yapılan seçim ile ilişkili operasyonun bir önceki operasyon başladıktan sonra mı yoksa bitmeden önce mi başlatılacağı belirlenir.
Örnek: Örtüşme yüzdesi %100 olarak verilmiş operasyonlar aynı anda başlar.
Örtüşme yüzdesi % 0 olarak verilmiş bir operasyon önceki operasyon tamamlandıktan sonra başlar.
3. Üretim Sabitleri
Üretim sırasında, ana malzemenin üretiminde kullanılacak olan malzeme miktarları ürün reçetesinde verilen sabit miktar ya da formül alanında kullanılan fonksiyonlar ve parametreler sayesinde belirlenir; otomatik olarak hesaplanır. Bu hesaplamalar için tanımlanan formüllerde aritmetik ve mantıksal operatörler ve sistemde tanımlı parametrelerden yararlanılır. Miktar hesaplarında kullanılacak formüller belirlenirken programda tanımlı mevcut parametreler dışında kullanıcı tarafından tanımlanabilen firma geneli için belirlenmiş firma reçete sabitleri de kullanılabilir (sıcaklık, genleşme katsayısı vb). Üretimde, miktar formüllerinde kullanılacak bu sabitler,
Üretim Tanımları program bölümünde Ana Kayıtlar menüsündeki Üretim Sabitleri menü seçeneği ile tanımlanır.
"Ekle" seçeneği ile kaydedilen bilgiler şunlardır:
Kod: Firma üretim sabiti kodudur. Firma üretim sabitleri kodu her zaman 'C_' ile başlar. Kullanıcı kodun 'C_' ile başlayan bölümünü silemez, değiştiremez.
Küme Kodu: Üretim sabitinin ait olduğu küme kodudur. Bu alan, üretim sabitlerini gruplamak ve formül penceresine reçete sabitlerini grup olarak seçmek için kullanılır.
Üretim sabitlerinin belirli kümeler altında toplanması özelliği ile aynı firma sabitleri farklı kümeler altında toplanabilir. Küme kodları farklı olan aynı üretim sabitleri reçetelere toplu olarak seçilebilir.
Öndeğer: Firma üretim sabiti öndeğeridir. Formül alanında kullanıcı tanımlı alanlardan yapılan seçime göre malzeme miktarı hesaplanırken bu miktar öndeğer olarak gelir, istenirse değiştirilir.
Burada tanımlanan firma üretim sabitlerine reçete üzerinde sağ fare düğmesi menüsünde yer alan Reçete Sabitleri menüsü ile ulaşılır. Reçete formül tanımlarında kullanılacak sabitler Reçete Sabitleri penceresinde sağ fare düğmesi menüsünde yer alan,
Firma Üretim Sabiti Seç
Firma Üretim Sabitleri Kümesi Seç seçenekleri ile seçilir.
Firma üretim sabitleri kümesi seçildiğinde üretim sabitleri kümleri listelenir ve istenen küme seçilir. Bu durumda seçilen küme altında toplanmış olan sabitler reçeteye aktarılmış olur. Seçilen bu sabitler miktar formülü alanında listelenir.
4. Fason Üretim
Fason üretim, maliyet ya da yoğunluk sebebi ile bir firmanın başka bir firmaya kendi talepleri doğrultusunda ürün ürettirmesi demektir. Fason üretim için, hammadde verilip karşılığında mamul ya da yarı mamul alınır. Fason üretim yapan firmaların kestiği hizmet faturaları aslında hammadde üzerinde çalışarak çıkardığı mamul ya da yarımamulun işçilik maliyetidir. Logo Uygulamaları ile fason üretim sürecinde üretim ve stok takibi yapmak mümkündür.
Fason üretim birçok aşamadan oluşan bir süreçtir. Bu süreçlerin Logo Uygulamalarında hangi bölümlerde ve hangi alanlarda yapılacağı aşağıda listelenen maddelerde yer almaktadır:
1-Fason üretim yapan firmanın sisteme kaydı için Finans-Cari Hesaplar-Parametreler sayfası Kullanım Yeri başlığı altında yer alan “Fason Üretim” kutucuğu işaretlenmelidir. Bu alanın işaretlenmesiyle birlikte Cari Hesap tanım kartında “Fason Bilgileri” adıyla bir sayfa görüntülenir. Fason Bilgileri sayfasında, fason reçetelerine öndeğer olarak gelecek bilgiler yer alır.
Burada özellikle dikkat edilmesi gereken alan “Ambar Fişi Oluşturulsun” kutucuğudur. İşaretlenmesi durumunda, Fason Emrinin kaydıyla birlikte “Ambar Fişi” otomatik olarak oluşturulacaktır.
2-Fason malzemelere ait stok durumunun Malzemeler Listesi üzerinden takibi yapılmak isteniyorsa, Ticari Sistem-Malzeme Yönetimi Parametreleri-Fason Stok Durumu İzlenecek parametresinin değerinin “Evet” seçilmesi gerekir. Parametrede “Evet” seçimi yapılmasıyla birlikte, Malzemeler Listesinde “Fason Stok” alanı görüntülenir. Fason Stok alanında listelenecek olan stok sonuçları: Fason Ambar Giriş Miktarı, Fason Sarf Fişi ve Fason Fire Fişleri toplamıdır.
Fason Emri sonucu oluşacak olan malzeme fişlerinde de (Sarf Fişi, Ambar Transfer Fişine, Fire Fişi, Üretimden Giriş Fişi) Üretim Türü alanında Fason Üretim; Cari Kodu alanında da fason cari hesabı görülecektir.
3- Üretim Tanımları-Ürün reçetelerinden Fason Üretim seçilerek, reçetedeki “Fason Cari Hesap Bilgileri” alanından fason cari hesabı seçilir. Fason cari hesap seçimi ile birlikte Rota Kodu ve Rota Açıklaması otomatik olarak “FASON” gelir. Üretilecek olan Ana Ürün alanından malzemeler listesine ulaşılır ve Mamul/Yarımamuller arasından seçim yapılır. Reçete Satırlarında Girdi malzemelerin ne olacağı belirtilir. Reçete Detayları sayfasında yer alan miktar bağımlı ve miktar bağımsız süreler, fason cari hesap tanımlanırken belirtilen sürelerdir. Öndeğer olarak reçeteye gelir ancak değiştirilebilirler. Fason Reçetelerinin kaydedilebilmesi için, operasyon bağlantısı olmamasından dolayı, Miktar Bağımlı ve Miktar Bağımsız süre alanlarından en az biri dolu olmalıdır.
Üretim Reçeteleri reçete detayları sayfasında yer alan Genel Gider Formülü, Fason Reçetelerinde İşçilik Formülü olarak kaydedilir. İşçilik formülü tanımları, fason üretimde kullanılan işçilik giderlerinin mamullere yüklenmesi için kullanılır.
İşçilik formülü kullanılarak maliyet hesaplanabilmesi için Alınan Hizmet Fatura satırlarında ister Hizmet ister Fason seçili olsun, satırda yer alan “Üretim Emri (Fason)” alanından, işçilik gideri ile üretim emri eşleştirilir. Bunun için fatura cari hesabının üretim emri fason cari hesabı ile aynı olmasına dikkat edilmelidir.
4-Üretim Tanımlarında yer alan Mühendislik Değişikliği işlemi Fason Reçeteler için de yapılabilir. Ürün Reçetesi Kodu’ndan fason reçete seçimi yapıldığında, ürün reçetesi türü Fason Reçete olarak görülecektir. Mühendislik değişikliği cari hesap için yapılacaksa, yöntem olarak Cari Hesap seçilir, Cari Hesap Kodu/ Açıklaması alanlarından da fason cari hesabı seçilir.
Ürün Reçetesi Revizyon Güncelleme ve Toplu Reçete Güncelleme işlemleri “Cari Hesap” filtrelerinden fason üretim yapanlar seçilerek, fason reçeteler için gerçekleştirilebilir.
Toplu Standart Reçete Maliyeti Hesaplama, Reçete Sabiti Güncelleme ve Ürün Reçetesi Karşılaştırma işlemleri de reçete türü fason reçetesi seçilerek, fason reçeteler için gerçekleştirilebilir.
5-Üretim Kontrol-Üretim Emirleri-Fason Emri-Genel sayfasında, mamul alanından fason reçetesi oluşturulmuş malzemeler arasından seçim yapılır. Planlanan miktar belirtildiğinde Reçete Bilgileri, fason reçetesine ait olan bilgilerden otomatik olarak dolar. Sayfanın en altında yer alan “Ambar Fişi Oluşturulsun” kutucuğunun öndeğeri fason cari hesabı tanımlanırken belirtilir.
Fason Emri “Maliyet Bağlantıları” sayfasında fason emrinin bağlantılı olduğu Alınan Hizmet Faturaları listelenir. Fason emrine ait hizmet gideri ( işçilik ), Alınan Hizmet Faturası satırında yer alan Üretim Emri (Fason) alanında yapılan seçimle eşleştirilir ve fason emrinin maliyet bağlantılarında listelenir.
Fason emri “Maliyetler” sayfasında, Gerçekleşen Maliyetler ve UFRS Gerçekleşen Maliyetler olmak üzere iki maliyet alanı yer alır. Malzeme Maliyeti, Fason Reçetesinde yer alan girdi malzemelerin maliyetidir.
İşçilik Maliyeti, Maliyet Bağlantıları sekmesinde listelenen Alınan Hizmet Faturalarının toplamıdır.
Üretim Emirlerine ait İş Emirlerinde de İş İstasyonu ve Operasyon Kodu alanlarına FASON bilgisi otomatik olarak gelir.
Toplu Gerçekleşen Üretim Emri Maliyeti Hesaplama ve Toplu TFRS Gerçekleşen Üretim Emri Maliyeti Hesaplama işlemlerinde de, üretim emri türü Fason Emri seçilerek filtreleme yapılabilir.