Dış Ticaret işlemleri hakkında ayrıntılı bilgiye bu dokümandan ulaşılır.
Dış Ticaret Sistemi Yurt dışındaki firmadan malın ülkeye getirilmesi ve Yurt içindeki malın yurt dışındaki müşteriye gönderilmesi sırasında yapılan işlemlerin takip edilmesidir.
Dış Ticaret Sistemi ile ilgili mevcut yazılımda etkilenen bölümler ve alanları ile ilgili bilgiler aşağıda anlatılmıştır:
1. Sistem İşletmeni / Kuruluş Bilgileri Tanımları
1.1. Gümrükler / Serbest Bölgeler: İthalat ve İhracat Operasyon fişlerinin dosya bilgilerinde bilgi amaçlı kullanılmaktadır. Ülke bazlı bir tanımlama olduğundan öncelikle adres bilgileri oluşturulmalıdır. Genel tablo yönetiminden Serbest Bölge ve Gümrük tanımlarının oluşturulması gerekmektedir.
1.2. GTIP Kodları: Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon kodları ithalat ve ihracata konu olan her malzeme için, malzeme kartlarında tanımlanması gereken uluslararası kodlamadır. GTIP kodlarının programa aktarılması için Logo Web servisi bağlantısı yapılması gerekmektedir.
1.3. Teslim Şekilleri: İthalat ya da ihracatta malzemelerin teslim şekilleri ve teslimat ile ilgili yükümlülükleri (Navlun ve sigorta) tanımlanmaktadır.
1.4. Taşıma Tipleri: İthalat veya İhracat sırasında malların taşıma tipleridir. (Kara ve Hava tanımlanabilir.)
1.5. Taşıyıcı Firmalar: İthalat veya İhracat sırasında malların teslimini sağlayan firma bilgileridir.
1.6. Ödeme Şekilleri: İthalat ve İhracat işlemleri sırasında seçilebilecek ödeme şekilleridir.
1 | MAL MUKABİLİ |
2 | PEŞİN |
3 | VESAİK MÜKABİLİ |
6 | VADELİ AKREDİTİF |
7 | BEDELSİZ |
11 | ÖZEL TAKAS |
12 | AKREDİTİF |
13 | BAĞLI MUAMELE |
14 | KABUL KREDİLİ AKREDİTİF |
15 | KABUL KREDİLİ VESAİK MÜKABİLİ |
16 | KABUL KREDİLİ MAL MÜKABİLİ |
1.7. Rejim Şekilleri: İthalatın veya İhracatın hangi rejim üzerimden yapıldığı Dış Ticaret Müşteşarlığı tarafından belirlenmiştir.
2. İTHALAT
Yurtdışındaki bir firmadan, menşei yabancı olan bir malın yabancı para (döviz) ödenerek satın alınması ve satın alınan bu malın yurda kadar getirildikten sonra gümrük işlemlerinin tamamlanarak ülkeye girişinin yapılması işlemine ithalat denir. İthalat işlemleri aşağıdaki akış sırası ile çalışmaktadır.
2.1. İthalat Operasyon Fişi:
İthalat fatura bilgilerinin girildiği fiş türüdür. İthalat/ Hareketler bölümünden ulaşılır. İthalat bilgileri, Fatura ve Detaylar bölümünden oluşmaktadır. İthalat işlemi sonucunda gelen İthalat faturası mal gelmeden girişi yapılmaktadır. Giriş işlemi ayrı ambarda takip edilmelidir.
İthalat bilgileri bölümünde ithalat dosyasına ait bilgiler, sevkiyat bilgileri ve fişin döviz bilgileri tanımlanmaktadır. İthal edilen malzemelerin gümrüğe giriş tarihleri fatura tarihinden önce olamayacağından ithalat operasyon fişi kaydedilirken Gümrük Giriş Belgesi (GGB) tarihi ile fatura tarihi kontrol edilir. GGB tarihi fatura tarihi aynı yada fatura tarihi sonrası ise fiş kaydedilmektedir.
İthalat bilgileri /sevkiyat bilgilerinden tanımlanan teslim şekline göre fatura satırlarındaki birim fiyat adı değişir. Örneğin teslim şekli DAF ise fatura satırlarında birim fiyat adı DAF Birim Fiyat olacaktır.
İthalat Bilgileri bölümünden girilen bilgiler Gümrük müşavirlik programlarına bilgi aktarımında kullanılmakta böylece ilgili ithalat dosyasına ait işlemler online takip edilebilmektedir.
Kodu: İthalat dosyasının takip edildiği kodun girildiği alandır.
Adı: İthalat dosyasının adı ya da açıklayıcı bilgisidir.
Sıra No: Aynı ithalat dosyasına ait işlemler ithalat operasyon fişleri listesi F9/sağ fare düğmesinde yer alan "Dosyaya Aktar" özelliği kullanılarak tek bir dosya altında toplandığında program tarafından verilen sıra numarasıdır; değiştirilemez.
GGB No: Gümrük Giriş Belgesi numarasının girildiği alandır. Bilgi girilmesi zorunlu bir alandır.
GGB Tarihi: Gümrük Giriş Belgesi'nin hazırlandığı günün tarihidir. İthal edilen malzemelerin gümrüğe giriş tarihleri fatura tarihinden önce olamayacağından, ithalat operasyon fişi kaydedilirken Gümrük Giriş Belgesi tarihi ile fatura tarihi kontrol edilir. GGB tarihi fatura tarihi ile aynı ya da fatura tarihinden sonra ise fiş kaydedilmektedir.
Çıkış Ülke Tipi: İthalat yapılan ülke tipinin seçildiği alandır.
Çıkış Ülke Kodu: İthalat yapılan ülkenin seçildiği alandır.
Ödeme Şekli: İthalat yapılacak firma ile anlaşılan ödeme şeklinin seçildiği alandır.
Aracı Banka Kodu: İthalat işleminden bilgisi olacak, kendi anlaşmalı olduğumuz banka bilgisidir. Banka kodu, sistem işletmeni program bölümünde Kuruluş Bilgileri'nde tanımlanan banka kodlarından seçilmektedir.
Rejim Şekli: Gümrük müşavir programlarına veri aktarımı yapabilmek için girilmesi gereken rejim bilgileridir.
Gümrük Kodu: İthalat sonucu malların girişinin yapıldığı gümrük bilgisidir. İthalatın hangi rejim üzerinden yapıldığı Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından belirlenmiştir.
Gümrük Müşaviri Kodu/Unvanı: İthalat işlemlerinin yürütüldüğü sırada gümrük işlemlerini takip eden gümrük müşaviri bilgisinin girildiği alandır.
Bilgilendirilecek Firma Kodu/Unvanı: İthalat işleminden bilgisi olacak firmanın seçildiği alandır.
Nakliyeci Firma Kodu/Unvanı: İthalatta kullanılacak nakliyeci firmanın seçildiği alandır.
Sevkiyat Bilgileri
İthalat işlemi sonucunda malların ülkeye ne şekilde girdiği aşağıdaki alanlardan kaydedilir.
Teslim Şekli: İthalat yapılacak firma ile anlaşılan teslim şeklinin seçildiği alandır. Sistem İşletmeni program bölümünde Kuruluş Bilgileri'nde girilen teslim şekilleri alanına ulaşılarak seçim yapılır. Bu alanda seçilen teslim şekline göre ithalat fatura satırındaki birim fiyat satırlarının önüne seçmiş olduğunuz teslim şeklinin kısaltması gelmektedir. Seçmiş olduğunuz teslim şeklinden CIF teslim şekline göre birim fiyat bulmak istendiğinde navlun ve sigorta girişi ile birlikte CIF teslim şekline göre birim fiyatınız otomatik oluşacaktır.
Taşıyıcı Kodu: İthal edilen malzemeyi ülkeye getirecek olan taşıyıcı firmanın seçildiği alandır. Sistem işletmeni Kuruluş Bilgileri'nde girilen taşıyıcı firmalar listelenir ve seçim yapılır.
Paket/Koli No: İthal edilen malzemenin paket ve koli numarasının girildiği alandır.
Taşıma Tipi: İthal edilen malzemenin ülkeye nasıl geleceği bilgisidir. (Karayolu, Havayolu vb.)
Araç Kodu: İthal edilen malzemeyi ülkeye getiren araç bilgisidir.
Kapanış Tarihi: Form BA/BS alınırken ithalat operasyon fişleri için dikkate alınacak tarih bilgisidir.
Raporlama Dövizi: Bu bölümde fatura genel toplamına ait raporlama dövizi ve işlem dövizi bilgileri kaydedilir. Günlük kur tablosundan okunan raporlama dövizi değeri ile fatura toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanan dövizli toplam tutar bilgileri otomatik olarak gelir. İşlem farklı bir kur değeri üzerinden kaydedilecekse yeni kur değeri girilir ya da kur tablosundan seçilir.
İşlem Dövizi: Fatura işlem dövizi bilgisidir. Döviz alanında işlem dövizi türü girilir ya da döviz kurları listesinden seçilir. Günlük kur tablosundan TL karşılığı dövizi değeri ile fatura toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanan işlem dövizi toplam tutar bilgileri otomatik olarak gelir. İşlem farklı bir kur değeri üzerinden kaydedilecekse yeni kur değeri girilir ya da kur tablosundan seçilir.
e-Fatura ve e-Arşiv uygulaması kapsamında, ithalat operasyon fişi/İhracat Bilgileri sayfasında işlem dövizi seçildiğinde veya fişe seçilen cari hesap kartı üzerinde seçili olan para biriminin dövizli olduğu durumda, ilgili işlem dövizi fiş satırlarına ve geneline otomatik olarak uygulanır. İhracat Bilgileri sekmesinde işlem dövizi seçildiği halde ya da seçilen cari hesabın işlem dövizi fiş geneline ve satırlarına uygulandığı halde fiş satırlarında ya da genelinde döviz türü değiştirildiğinde kullanıcı uyarılır ve fişin kaydedilmesine izin verilmez.
Fatura bölümünde; ithal edilen malzeme kodu seçilip teslim şekline göre oluşan birim fiyatı işlem dövizi seçilerek girilir. Bu malzeme Dahilde İşleme İzin Belgesi(DİİB)'ne ve Geçici kabul işlemine saydırılmak isteniyorsa satırda DİİB ve Geçici kabul seçimi yapılmalıdır. İthalat Operasyon Fişi'nde DİİB'e ve Geçici kabul' e saydırılacak tutar, teslim şekline göre oluşan birim fiyatın üzerine Navlun (Taşımacılık) ve sigorta tutarı eklenmiş CIF tutarıdır. Birim fiyat üzerinden CIF tutarına ulaşmak için F9 menüde navlun ve sigorta girişi yapılmalıdır.
2.2. Alınan Hizmet Kartı : İthalat masrafları (Banka işlem masrafları, Gümrük vergisi, Navlun, Sigorta ve diğer masraflar ) programa Alınan hizmet kartı olarak girilmelidir.
İlgili ithalat dosyasına ait masraflar, ithalat masraf check'i işaretli alınan hizmet kartı olarak tanımlanır. Alınan hizmet faturası ile oluşturulmuş masrafın ithalat dosyasına dağıtım işleminin nasıl yapılacağı ithalat operasyon fişi içerisinde "F9 – Dağıtım tipini belirle" işlemi ile yapılmaktadır.
2.3 Malzeme Dolaşım Fişi:
İthalat operasyon fişinde girilen malzemelerin antrepolar veya seçilen diğer depolarda arasındaki hareketlerinin kaydedilmesini sağlayan fiş türüdür. Seçilen ithalat dosyası ve antrepo bilgisi sonucunda o antrepoda bulunan malzemelerin miktarları ve bu malzemelerin hangi antrepolara gönderileceği, ithal edilen malzemelerin hangi antrepoda ne miktarda bulunduğu dolaşım fişleri ile kaydedilir. Dolaşım fişi ile hareketleri kaydedilecek malzemelere ait bilgiler 1. İthalat dosya numarası verilerek 2. İthalat faturası aktarılarak olmak üzere iki şekilde kaydedilmektedir. Malzeme dolaşım fişinde hareket miktarı alanına girilen miktar satırda seçilen ambara gönderilecek miktardır.
Aynı kaynak ambara birden fazla dolaşım fişi kesildiğinde o ambardaki ilgili ithalat dosyasına ait kalan miktarlar gelir. Dolaşım fişi kaydedildiğinde malzeme fişleri arasında başında "D" işaretli ambar transfer fişleri oluşturulur.
Bir ithalat dosyası için kesilen dolaşım fişlerinden sadece giriş sırasına göre son girilen fiş değiştirilebilir. Giriş sırası fiş başlığındaki İşlem sırası alanından takip edilir.
2.4. Alınan Hizmet Faturası
İthalat sonrasında malların antrepolar arası veya ambarları dolaşımı sonucunda yapılan masrafların programa girilmesi işlemidir. Yapılan masraflar Alınan hizmet faturası seçildikten sonra satırlarda "İthalat Dosyası" seçilerek girilen masrafın ambara mı yoksa genele ait olduğu bilgisi seçilmelidir.
2.5. Dağıtım Fişleri:
İthal edilen malzemeler için yapılmış olan masrafların takibi ve bu masrafların malzemelerin tamamına veya belirli kısmına yansıtılması için kullanılmaktadır.
Masraf tanımları için İthalat masrafı check'i işaretlenmiş alınan hizmet kartları kullanılmaktadır. Alınan hizmet faturasına bu hizmet kartları seçilip satırda masrafın ilişkilendirileceği ithalat dosya kodu seçilmelidir. Ayrıca her masraf satırında Dağıtım şekli tanımlanmalıdır. Dağıtım şekli genel ve ambar bazında olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Dağıtım fişleri iki pencereden oluşmaktadır.
İlk pencerede ilgili ithalat operasyon fişinin masraflarının girildiği alınan hizmet faturaları fiş bazında, ikinci pencerede masrafların dağıtılacağı ithalat operasyon fişindeki malzemeler (dolaşım fişi ile son durumlarına göre) bulunur.
İkinci pencerede masrafların dağıtılacağı ithalat operasyon fişindeki malzemeler (dolaşım fişi ile son durumlarına göre) bulunur.
Dağıtım fişinin hizmetler bölümünde, dağıtım fişinin ambarına uygulanan hizmetler ve genele uygulanan alınan hizmet faturası satırları üzerinden dağıtım yapılır.
Dağıtım fişi ile ambara alınan malzemenin giriş maliyetine masraflar da eklenerek gerçek maliyeti belirlenir.
2.6. Millileştirme Fişi:
İthal edilen malzemenin ülkeye girişi yapıldıktan sonra kullanıcının merkez ambarına aktarılmasında kullanılan fiştir. Malzemelerin merkez ambara girişleri fatura üzerindeki birim fiyatları üzerinden değil masrafların yansıtıldığı gerçek maliyetler (İthalat fiyatı) üzerinden yapılmaktadır.
Millileştirme fişinin maliyet hesaplaması aşağıdaki şekildedir;
İthalat faturasındaki işlem döviz kuru millileştirme fişinin kesildiği tarihe ve kur değişikliğine göre yerel para birimini güncellenmesi sağlanmıştır. Millileştirme fişi içerisinde Sağ klik "Döviz Bilgileri Girşi" ile İthalat faturasından gelen kur bilgisi Millileştirme fişinin tarihine göre güncellenerek yerel para birimi masraf hariç tutar güncellenmektedir.
Örnek: 18.12.2022 tarihli ithalat faturası; Dövizli tutar = 100 $ Yerel Para Birimi = 1.862,68 TL Döviz Kuru = 1 $= 18,6268 TL İthalat masraf = 100 TL Millileştirme fişine aktarıldığında; 10 * 18,6268= 1.862,68 + 100 = 1.962,68 gelmesi gerekirken kur değişikliği sonucu, 10 * 18,6432 = 1.864,32 + 100 = 1.964,32 olarak değişmektedir.
2.7. Döviz Satış Belgesi
İthal edilen mal bedelleri için satıcıya yapılan ödemeler (döviz transferleri) karşılığında ithalata aracılık yapan banka tarafından düzenlenen belgelere Döviz Satış Belgesi (DSB) denmektedir.
İthalat işlemleri sonrasında Satıcı firmanın alacağı Döviz Satış Belgesi ile kapatılmaktadır. Finans – Banka işlemleri içerisinden "(08) – Döviz Satış Belgesi" içerisinden girilmektedir.
2.8. İthalat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi :
İthalat faturası programa girildiğinde mal millileştirilmemiş ise 320 satıcı hesaplarını alacaklandırır, 159 verilen sipariş avansları hesabını borçlandırır.
İthalat faturası programa girildiğinde mal millileştirilmiş ise 320 satıcı hesaplarını alacaklandırır, 153 ticari mallar hesabını borçlandırır.
Bu ithalata istinaden yapılan masraflar programa girildiğinde 320 satıcı hesaplarını alacaklandırır, 159 verilen sipariş avansları hesabını borçlandırır.(İthalat malları ve yapılan masraflar 159 verilen sipariş avansları hesaplarının altında tek bir hesapta tutulabilir.)
Yapılmış olan masrafların mala yansıtılmasında 159 verilen sipariş avanslarında bulunan masrafları alacaklandırır, 159 verilen sipariş avanslarında bulunan malları borçlandırır.
Mal millileştirildiği zaman 159 verilen sipariş avansları hesabının altında bulunan masrafları eklenmiş malları alacaklandırır, 153 ticari malları borçlandırır.
Örnek:
Alınan Hizmet Faturaları(Masraflar)
Tarih | Hizmet Kodu | Miktar | Birim Fiyat | Tutar | Ambar |
|---|---|---|---|---|---|
29.08.2022 | Sigorta | 1 | 300 | 300(M1) | Yolda |
02.09.2022 | Kira | 1 | 240 | 240(M2) | Antrepo1 |
06.09.2022 | Gümrük | 1 | 240 | 240(M3) | Yolda |
Dağıtım Fişi
İşlem Sırası | Hizmet Kodu | Tutar | Dağıtılacak Tutar | Malzeme Kodu | Ambar |
|---|---|---|---|---|---|
2 | Sigorta | 300 | | Mlz.001 | Yolda |
4 | Kira | 240 | 240 | Mlz.001 | Antrepo1 |
6 | Gümrük | 240 | 240 | Mlz.001 | Yolda |
Mal Dolaşım ve Millileştirme Fişleri
İşlem Sırası | Tarih | Fiş Türü | Malzeme Kodu | Miktar | Birim Fiyat | Çıkış Ambarı | Giriş Ambarı |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 28.08.2022 | İthalat Op. | Mlz.001 | 10 | 100(X) | - | Yolda |
3 | 01.09.2022 | Dolaşım Fişi | Mlz.001 | 6 | - | Yolda | Antrepo1 |
5 | 03.09.2022 | Millileştirme | Mlz.001 | 2 | 170(Y) | Antrepo1 | Merkez |
7 | 05.09.2022 | Dolaşım Fişi | Mlz.001 | 4 | - | Yolda | Antrepo1 |
8 | 07.09.2022 | Millileştirme | Mlz.001 | 5 | 162(Z) | Antrepo1 | Merkez |
(1)1. Dolaşım fişininYolda ambarından çıkış maliyeti=100(X)+[300(M1)/10]=130
1.Millileştirme fişine atanan maliyet=130+[240(M2)/6]=170(Y)
(2)2. Dolaşım fişinin yolda ambarından çıkış maliyetii=130+[240(M3)/4]=190
2.Millileştirme fişine atanan maliyet=[(4*170)+(1*190)]/5=174(Z)
Maliyetler FIFO maliyet yöntemine göre hesaplanır.
3-İHRACAT
Türkiye' deki bir firmanın; menşei (yani orijini) Türkiye olan bir malı yabancı para (döviz) ile satması, müşterisi ile aralarında kararlaştırdıkları biçimde yabancı ülkeye kadar taşıtması ve Kambiyo mevzuatınca belirlenmiş usul ve süreler içinde mal bedeli dövizleri yurda getirmesi işlemine ihracat denir. İhracat işlemleri aşağıdaki akış sırası ile yapılmaktadır.
3.1 İhracat Kredileri:
Yurtdışına mal satan ihracatçı firmaların rekabet gücünü arttırmak amacıyla; bankalar aracılığı ile alınan kredilerdir. Alınan bu kredinin kapatılması için kredi tutarı kadar ihracat yapılması gerekmektedir. İhracat Kredilerinin kaydedilmesiyle otomatik olarak banka işlem fişi oluşturulur. Bu banka işlem fişinin tutarı döviz kredisi tutarı kadardır. 3.1.1. Döviz Kredileri:
Yurtiçinde bulunan bankalardan alınan kredilerdir. Kredi ile ilgili tüm sorumluluk yurtiçindeki bankaya aittir. Alınan döviz kredilerinin taahhüt kapamaları yapılan ihracatın Gümrük Çıkış Beyanname Numarası ve Gümrük Çıkış Beyanname üzerinde yazan tutar üzerinden yapılmaktadır.
Kapanan Tutar; İhracat Operasyon fişiyle ilişkilendirilmiş tutardır. Kapanan tutar ve kalan tutarlar her zaman faizli tutar üzerinden yapılacaktır.
Kalan Tutar; Kredi Tutarı- İhracat Operasyon fişiyle ilişkilendirilmiş tutardır.
Döviz kredileri ihracat operasyon fişinin genel toplamı için alınır.
3.1.2. Eximbank Kredileri:
Yurtiçindeki bankaların aracılık ettiği kredilerdir. Bu kredi Eximbank tarafından yurtiçindeki bankalara verilir. Bankalarda müşterilerini bu krediden yararlandırırlar. Alınacak Eximbank kredisi için firmalar bankalara ihracı taahüt edilen malzemeleri bildirirler. Alınan EXIMBANK kredisinin taahhüt kapamaları için Gümrük Çıkış Beyannamesinde bulunan mallar ile firmanın bankaya verdiği ihracı taahüt edilen mallar arasında eşleme yapılır, GTİP numaraları ve bu malların tutarlarına göre kapama yapılmaktadır.
Eximbank kredileri GTIP kodu bazında verildiği için ihracat operasyon fişi malzeme satırlarında seçilmelidir. Eximbank kredilerinde FOB birim fiyat dikkate alınır.
3.1.3. Kredilerin Kapanması:
Döviz kredileri ihracat operasyon fişi toplam tutarı üzerinden kapatılır. Kapama işlemi fiş detay penceresine kapatılmak istenen döviz kredisinin seçilmesiyle gerçekleştirilir. İhracat operasyon fişinin tutarı döviz kredi tutarından düşülerek kalan tutar alanına yazılır
Eximbank kredilerinin kapanması işlemi fiş satırlarındaki malzemeler ile firmanın kredi alınırken bankaya verdiği ihracı taahhüt edilen malzemeler arasında eşleştirme yapılır. Satıra istenilen eximbank kredi kodu seçilir. Satır tutarı, seçilen eximbank kredisinin tutarından düşülerek eximbank kalan tutar alanında gösterilir.
3.2 İhracat Operasyon Fişi:
İhracat fatura bilgilerinin girildiği fiş türüdür. İhracat/ Hareketler bölümünden ulaşılır. İhracat bilgileri, Fatura ve Detaylar bölümünden oluşmaktadır. İhracat operasyon fişi Serbest Bölge ve Yabancı Ülke olmak üzere iki tipten oluşur. Bu iki tipte bazı alan farklılıkları olmakla birlikte genel anlamda aynı alanlardan oluşmaktadır.
İntaç Tarihi İhraç malları, GÇB' nin tescil edildiği gümrük idaresinin dışında başka bir gümrük kapısından yurdu terk ediyorsa; bu malların bu kapıdan çıktığı tarihin girildiği tarih tipinde bir alandır. İntaç tarihi GÇB tarihinden önce olamaz.
Banka Referans No : Bankanın Döviz Alış Belgesi ile takip edebilmesi için bankanın ihracat yapan firmaya vermiş olduğu referans numarasıdır.
3.2.1 İrsaliye Parçala:
Bir faturanın değişik araçla sevkiyatında farklı irsaliyeler oluşturulabilmek ve irsaliye tarihinin fatura tarihinden sonra olmasının sağlanması için ihracat faturası ile birlikte oluşan irsaliyenin parçalanabilmesi gerekmektedir. Bu işlem için İhracat operasyon fişi F9 menüsüne "İrsaliye Parçala" seçeneği kullanılır.
İrsaliye parçala seçeneği kullanıldığında faturaya ait birden fazla irsaliye varsa irsaliye seçim browserından seçilen irsaliye, faturaya bağlı bir irsaliye varsa direkt bağlı irsaliye açılır. Açılan irsaliyenin cari hesap kodu, malzeme kodu ve kur bilgileri değiştirilmez. Miktar değişiklikleri fatura miktar bilgisiyle sınırlıdır. Parçalanan irsaliyeye yeni bir satır eklenemez.
Seri Lot yerleşim takibi yapılan malzemelerin bulunduğu irsaliyenin parçalanmasında yeni lot ,seri numarası ve stok yeri kodu satırları eklenmemektedir. Malzeme Sınıfı miktar kontrolü detay miktarları bazında yapılmaktadır.
3.3. Dahilde İşleme İzin Belgesi:
İhraç edilecek malların imalatında kullanılan ithal ham ve yardımcı maddelerin ithalatı sırasında Gümrük Vergileri ve KDV alınmayacağını, aynı maksatla yurt içinden temin edilen ham ve yardımcı maddelerin alım satımı sırasında KDV ödenmeyeceğini gösteren, bahsi geçen hammadde ve ürünlerin belirli bir süre içerisinde üretilip yurt dışına çıkartılması gereken ve Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından verilen bir tür teşvik belgesidir.
Dahilde işleme izin belgesi iki bölümden oluşur.
3.3.1 İthaline İzin verilen Malzemeler: İhraç edilecek mamulün imalatında sarf edilmek üzere; Gümrük Vergisi ve KDV ödenmeksizin ithal edilebilecek yada KDV ödenmeden yurt içinden temin edilebilecek malzemeler alır.
3.3.2 İhracı taahüt edilen Malzemeler: İhraç edilecek yada yurt içine ihraç kaydıyla satılabilecek mamullerdir.
3.3.3. Dahilde İşleme İzin Belgesi Reçeteleri:
İthal edilecek yada ihraç kaydıyla yurt içinden alınacak hammadde ve yardımcı maddelerin; ihraç edilecek mamulün bir biriminde ne kadar sarf edileceğini ve sarfiyat sırasında ne oranda firenin meydana gelebileceğini gösterir.D.İ.İ.B reçetelerine İhracı Taahhüt Edilen Malzemeler bölümünün satırlarından F9 menü seçeneğinden ulaşılır.
İhracı taahhüt edilen mamul ne olursa olsun D.İ.İ.B de belirtilen ithali öngörülen malzemelerin hepsi reçeteye gelmektedir. Satırdaki Miktar alanları boş bırakılabilir. Satırlar hiçbir şekilde silinemez.
Dahilde İşleme İzin Belgesi'nin saydırılması ve kapatılması:
İhracat operasyon fişinde bulunan malzemelerin tamamının veya bir kısmının, hangi DİİB kapsamında olduğunun belirtilmesine; ithal ya da ihraç mallarının DİİB' ne saydırılma işlemi denir.
Saydırılma işlemi şu şekilde yapılır; Fiş satırında bulunan D.İ.İ.B No ilişkilendirilmek istenen D.İ.İ.B seçilir. Fiş satırından İhracı Taahüt edilen malzeme ile D.İ.İ.B'de malzemelere ulaşılıp seçim yapılarak satırdaki malzeme ile eşleştirme yapılır.
Bu eşleştirme yapılırken satırdaki malzeme ile seçilen malzemenin aynı olması kontrolü yapılmaz. Seçilen malzemenin birim setinin aynı olması gerekir. Aksi takdirde o malzemenin seçilmesine izin verilmez.
İhracat Operasyon Fişinde D.İ.İ.B'e saydırma işlemi FOB birim fiyat üzerinden yapılırken İthalat operasyon fişinde CIF birim fiyat üzerinden yapılmaktadır.
D.İ.İ.B herhangi bir diş satırı ile ilişkilendirildiğinde değiştirilebilir. D.İ.İ.B kalan tutarlar FOB/USD cinsinden gösterilir. Fatura satırında birden fazla D.İ.İ.B ile ilişki kurulmaz. Ikinci bir fiş satırı girilip farklı bir D.İ.İ.B ile ilişkilendirilme yapılabilir.
Saydırma işlemlerinden sonra belgenin süresini de dikkate alarak, bağlı olduğu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine belgenin kapatılması için başvuruda bulunur.
Kapanan D.İ.İ.B'in statüsü Yürürlükte konumundan Kapandı durumuna getirilir.Kapanan D.İ.İ.B fiş satırına seçilemez.
3.4 Geçici Kabul Belgesi
İhraç edilecek malların imalatında kullanılan ithal yardımcı maddelerin belirli zaman sonra ihraç edilecek malla birlikte gönderilmesi işlemine geçici kabul denir. Etiket, poşet, askı,düğme vb. Ürünler geçici kabul olarak kullanılabilir.
Geçici kabul belgesi, İhracat işlemleri altında Dahilde İşleme İzin Belgesinin bulunduğu yerden tür değişikliği ile tanımlanmaktadır.
3.5 İhraç Kayıtlı Alım Faturaları
İhraç Mallarındaki maliyetleri düşürmek ve böylelikle ihracatçıların yurt dışındaki pazarlarda rekabet gücünü arttırmak amacıyla; İhraç edilmek koşuluyla yurt içinden temin edilen mallardan KDV tahsil edilmeksizin yapılan alım işlemlerine, çok genel bir ifade ile İhraç Kayıtlı Alış denmektir.
İhraç edilmek üzere yurt içinden alınan malın KDV' si ödenmez. KDV muhasebede ayrı bir hesapta takip edilmektedir. KDV ödenmeksizin yurt içi firmadan alınan mal mutlaka yurt dışına ihraç edilmelidir. Mal yurt dışına ihraç edilmeyip yurt içinde satılırsa eğer KDV' yi cezalı olarak yurt içindeki satan firma tarafından ödenmektedir.
İhraç Kayıtlı Alım faturasının mal alım faturasından farkı; KDV Toplamı Net toplama dahil edilmemektedir. Fatura satırında Dahilde İşleme İzin Belgesi seçilerek D.İ.İ.B. saydırma işlemi yapılabilmektedir.
3.6 İhraç Kayıtlı Satış Faturaları
İhraç Mallarındaki maliyetleri düşürmek ve böylelikle ihracatçıların yurt dışındaki pazarlarda rekabet gücünü arttırmak amacıyla; İhraç edilmek koşuluyla yurt dışından ithal edilen malın ,yurt içindeki firmaya ihraç edilmek üzere satılması ve mallara KDV ödemeksizin yapılan satış işlemlerine, çok genel bir ifade ile İhraç Kayıtlı Satış denmektir.
İhraç edilmek üzere yurt dışından ithal edilen mal yurt içindeki firmaya satışı sırasında KDV ödenmez. KDV muhasebede ayrı bir hesapta takip edilmektedir. KDV tahsil edilmeksizin yurt içi firmaya satılan mal mutlaka yurt dışına ihraç edilmelidir. Mal yurt dışına ihraç edilmeyip yurt içinde satılırsa eğer KDV' yi cezalı olarak biz ödemek zorundayız.
İhraç Kayıtlı Satış faturasının Satış faturasından farkı; KDV Toplamı Net toplama dahil edilmemektedir. Fatura satırında Dahilde İşleme İzin Belgesi seçilerek D.İ.İ.B. saydırma işlemi ve Eximbank kredi saydırma işlemi yapılabilmektedir.
3.7 Döviz Alış Belgesi
İhraç edilen mal bedelleri için müşterinin yaptığı yapılan ödemeler (döviz transferleri) karşılığında ihracata aracılık yapan banka tarafından düzenlenen belgelere Döviz Alış Belgesi (DAB) denmektedir.
İhracat işlemleri sonrasında Alıcı firmanın ödeyeceği Döviz Alış Belgesi ile kapatılmaktadır. Finans – Banka işlemleri içerisinden "(07) – Döviz Alış Belgesi" içerisinden girilmektedir.
Peşin İhracat : İhracat işlemi yapılmadan once Döviz Alış Belgesi ile Dövizin banka aracılığıyla transfer edilmesine peşin ihracat denir.
Döviz Alış Belgesi içerisinde İhracat Dosya kodu olmadan cari hesap kodu seçilmesine izin verilmektedir. Döviz tutarı ile ihracat faturasındaki tutar kontrolü yapılmamaktadır.
3.8 İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi :
İhracat faturası programa girildiğinde 120 alıcı hesaplarını borçlandırır, 601 yurtdışı satışlar hesabını alacaklandırır.
Bu ihracat için hazırlanan döviz alış belgesinde ise 120 alıcı hesabı alacaklandırılır, 102 banka hesabı borçlandırılır.
İhraç kayıtlı mal alış faturası programa girildiğinde 320 satıcılar hesabı alacaklandırılır, 153 ticari mallar hesabı borçlandırılır. Bu faturadaki KDV tutarı için ise 191 indirilecek KDV hesabı borçlandırlır ve KDV tutarı kadar 120 hesaplarının altında aylık tutulan hesap ise alacaklandırılır.
İhraç kayıtlı mal satış faturası programa girildiğinde 120 alıcılar hesabı borçlandırlır, 600 yurtiçi satışlar hesabı alacaklandırılır. Bu faturadaki KDV tutarı için ise 391 hesaplanacak KDV hesabı alacaklandırılır ve KDV tutarı kadar 120 hesaplarının altında aylık tutulan hesap ise borçlandırılır.